Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024

Με τους Κώους και λοιπούς Δωδεκανήσιους της Αθήνας.

 Μπορεί να είναι εικόνα 2 άτομα και κείμενο που λέει "ΕνωσηκώωνΑθημώναΟιποκράτης> 1922 σας προσκαλεί στην εκδήλωση με θέμα H Ένωση Κώων Αθηνών "O ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ" σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Δωδεκανησιακών Σωματείων Αθηνών- Πειραιώς மணலல ต้อมล ΕΝΑ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ME ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΝΙΚΟΛΗ. Snka AOALON C Μιλάμε για λογοτεχνία με αφορμή τον "Περεγρίνο", το τελευταίο ιστορικό μυθιστόρημα του συγγραφέα. Σας περιμένουμε την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024 και ώρα 6:30μμ στην αίθουσα της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Σωματείων, Υψηλάντου 143-145, Πειραιάς ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΗΣ Περεγρίνος LDACETEARIDE"

Ἡ Κῶς, τῆς Κῶ, τῇ Κῷ, τὴν Κῶ, (ὦ) Κῶς, ανάμεσα στις ελάχιστες αρχαιοελληνικές λέξεις που υπάγονται στα αττικόκλιτα της β’ κλίσης, δηλαδή όχι μόνο μονοσύλλαβη αλλά και σχεδόν ντιπ ανώμαλη νήσος. Ένας γαλονάς Τούρκος στην περίοδο της ερντογανικής επιθετικότητας δήλωσε το χαριτωμένο: Κοιτάς την Κω από το Μπόντρουμ, είναι ίδια ψαρούκλα! Κατά το ο Πάριος, ο κάτοικος της Πάρου, ο Ρόδιος, ο κάτοικος της Ρόδου, ο κάτοικος της Κω είναι ο Κώιος, και, για να θεραπευθεί η χασμωδία των τριών συνεχόμενων φωνηέντων, του ενός μάλιστα μακρού, ο Κώιος προφερόταν με τον φθόγγο -ι- μόλις που ακουγόταν, ήγουν υπογεγραμμένο: ο Κῷος. Κώοι δεν υπήρχαν∙ ήμασταν Κώτες και Κώτισσες. Έλα όμως που οι πολιτικάντηδες εξ Αθηνών μην και μας προσβάλουν δεν ήθελαν να φωνάξουν από τα μπαλκόνια Κώτες και συγχεόταν με το ομόηχο κότες, έψαξαν τότε το αρχαίο. Αλλά κι όποτε ο Νεοέλληνας το γυρίσει στο αρχαίο, το μυαλό του ξεσαλώνει στην τρίτη κλίση: το Κώος το ακούει Κώας. Δεν σου λέει, ας πούμε, εσείς οι Κώοι, σου λέει, εσείς οι Κώες… Το Κώες κατά το βόες –άλλη ανωμαλία αυτή.

Μικρός πρόλογος για να δηλώσω ακόμη μια φορά Κώτης ή Κώος, άρα και Δωδεκανήσιος, κάτοικος του ιδιαίτερου νησιωτικού συμπλέγματος της Δωδεκανήσου, την οποία συναπαρτίζουν 15 κύρια νησιά και 96 νησίδες, όχι μόνο δώδεκα, –άλλο πρόβλημα ονοματολογίας κι εδώ– Νότιες Σποράδες ονομάζονταν παλαιότερα, νομίζω σωστότερα.

Με τους Κώους και λοιπούς Δωδεκανήσιους ή τους Κώτες και Νοτιοσποραδίτες της Αθήνας θα κουβεντιάσουμε ζητήματα της λογοτεχνίας μου, με έναυσμα τον Περεγρίνο. Θα επιχειρήσουμε μία απάντηση στο ερώτημα: έχει, άραγε, η λογοτεχνία εντοπιότητα;

 

Την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024, στις 18.30, στην αίθουσα της Ομοσπονδίας Δωδεκανησιακών Σωματείων, Υψηλάντου 143-145, στον Πειραιά.

 

Είσοδος ελεύθερη και σε μη Κώους ή Δωδεκανήσιους –δεν θα υπάρξει έλεγχος καταγωγής στους προσερχομένους.

Σάββατο 2 Μαρτίου 2024

Το λόμπι των αταλάντων.

Είναι και πολυπληθές και ισχυρό –για την ακρίβεια: πολυπληθέστατο και ισχυρότατο.

Στην περίπτωσή του καμία χρεία για συνωμοτικές συνεδριάσεις, η συνάφεια επιτυγχάνεται με την αγωγιμότητα, όπως και σε άλλα παρεμφερή σωματεία, του φθόνου. Του κοινού φθόνου προς τους ταλαντούχους, βέβαια.

Μη γίνομαι σχηματικός∙ στη φύση τα πράγματα είναι σπάνια το ένα και το αντίθετό του: οι ατάλαντοι και οι ταλαντούχοι. Είναι κι εδώ φάσμα: οι τέρμα, οι αρκετά, οι λίγο, κ.ο.κ. Αλλά την κρίσιμη ώρα συνασπίζονται και οι καθόλου και οι λίγο και οι μετρίως και οι κάπως περισσότερο από τους μετρίως, άπαντες οι…  απορούντες ταλέντου, εναντίον των ταλαντούχων, που ασφαλώς είναι και σπανιότατοι και ελάχιστοι. Έτσι, στο τέλος, μολονότι πρόκειται για φάσμα, εκφράζονται ωσεί δυαδικό αντιθετικό σχήμα. Οι πάμπολλοι ατάλαντοι απ’ τη μία, και οι δυο-τρεις ταλαντούχοι από την άλλη.

Και οποία η μεταξύ τους αλληλεγγύη –στη ζωή αλληλοβραβευόμενοι, όσο και αποτιμώντας το… έργο του εκάστοτε μεταστάντος λομπίστα μετά θάνατον. Οποία και η ισοπέδωση: περισσότερο απόλυτη κι από ρυμοτομία νεοελληνικής πόλης.

Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2024

Και να που θα ξυπνήσουμε σε μια καλύτερη χώρα!

Ισότητα στον γάμο/γάμος ομοφύλων. Ξημερώνει η μέρα που πριν είκοσι-τριάντα χρόνια δεν θα φανταζόμαστε ούτε στα πιο τρελά όνειρά μας. Χαρά και συγκίνηση.  

Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός των Ελλήνων. 

Το άκουσα και το είδα πάνε δέκα χρόνια, είναι κάπως μελό προφανώς και στρατευμένο, όμως χαλάλι μια τέτοια μέρα. Και λίγη επιτήδευση στη συγκίνηση δεν βλάφτει, μια ελάχιστη χειρονομία, ένα τριαντάφυλλο σε μνημείο ανυπολόγιστου πόνου, στην άδικη ενοχή και ντροπή, στις κατεστραμμένες ζωές άραγε πόσων εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων στο παρελθόν ή και στο παρόν στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη... 

(MACKLEMORE & RYAN LEWIS - SAME LOVE)


Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2024

Σχόλιο με ευθυκρισία.

Ο κριτικός λογοτεχνίας Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σημείωσε χτες Τρίτη στη στήλη του I Know what you did last week (6-12/2/24), στο ιστολόγιο ΙΣΤΟΣ, ανάμεσα σε άλλα περί κριτικής, σχόλιο και για το κείμενό μου στο Βήμα της περασμένης Κυριακής:

— Διάβασα το «Πολεμική αντί κριτικής» (Βήμα, 11/2/24) «Μια απάντηση στην κριτική του μυθιστορήματος “Περεγρίνος” από τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου» το οποίο υπογράφει ο Αντώνης Νικολής, συγγραφέας του μυθιστορήματος.

Παραθέτω: «Σε τρεις όλες κι όλες παραγράφους ο συντάκτης τους περιέλαβε: α) Αρκετές κατά βάση ασύντακτες τάχα μακρές και περισπούδαστες περιόδους που καταλήγουν σε ακυριολεξίες [...]. β) Κάμποσες ασαφείς ή ακατανόητες συνάψεις-φράσεις, του τύπου: [...]. γ) Πληροφορίες που δεν μπορεί να αντλήθηκαν ούτε έξω απ’ το μυθιστόρημα (στις όποιες ιστορικές πηγές) ούτε από το μυθιστόρημα το ίδιο. Μερικές από αυτές: “Πρόσωπο που αμφισβητήθηκε κατά κόρον στον καιρό του, καθώς χλευάστηκε και κατηγορήθηκε ως κοινός απατεώνας”, “...Όντας εξαρχής κυνικός, αλλά και χριστιανός, δίδασκε πως ο φόβος του θανάτου αποτελούσε εμπόδιο για την ελευθερία των ανθρώπων”, “...Εκείνο που ενδιαφέρει πρωτίστως τον Νικολή είναι να προβάλει τον ήρωά του πάνω στο σοφιστικό αρχέτυπο του Σωκράτη” (οι έντονοι χαρακτήρες δικοί μου). Για τις “πληροφορίες” αυτού του είδους, εικάζω ότι ο κομιστής τους είτε γενικώς δυσκολεύεται να κυριολεκτήσει (άλλα εννοεί και άλλα περίπου διατυπώνει), είτε περιέτρεξε το μυθιστόρημα, έπειτα και εκ του προχείρου γκουγκλάροντας συνέλεξε όσες συνέλεξε, και πάντως με εντυπωσιακή ευκολία τις αράδιασε στις… εκτυφλωτικές τρεις παραγράφους του – και πόσο στραφταλιστή η παραπομπή του στο “κυνικό τρίπτυχο του Φουκό! Κι ενώ προφανέστατα μόνο φυλλομέτρησε τον Περεγρίνο, στην κατακλείδα της τρίτης παραγράφου, με την οίηση χιλίων τουλάχιστον Κατσιμπαλήδων, σχολιάζει αρνητικά την οικονομία του μυθιστορήματος, που είναι –και αυτό το πιθανότερο το γνωρίζει– το κρισιμότερο στοιχείο αξιολόγησης σε κείμενα εκτενούς αφήγησης: “Μικρότερη ανάπτυξη, πάντως του μυθιστορήματος θα διευκόλυνε τον Νικολή να αναδείξει πυκνότερα τόσο τις λεπτομέρειες όσο και το κεντρικό του σχήμα”. Μ’ άλλα λόγια, όταν τόσο στο ποδάρι απορρίπτει κανείς το έκτο και σαφώς έργο ζωής ενός δόκιμου συγγραφέα, η πρόθεσή του δεν είναι να γράψει κριτική, αρνητική εν προκειμένω, αλλά να κάνει πολεμική, και δη την πιο δηλητηριώδη, την “πολεμική των χαμηλών τόνων”». 

Θα σταθώ στο κρισιμότερο ίσως στοιχείο της απάντησης του κ. Νικολή, ότι πιστεύει πως ο κ. Χατζηβασιλείου δεν διάβασε καν το μυθιστόρημα πριν συντάξει την κρίση του. Είμαι της άποψης ότι ειδικά ο συγγραφέας μπορεί πολύ εύκολα να αντιληφθεί πότε ο κριτικός έχει διαβάσει ένα βιβλίο και πότε όχι. Μπορούν και άλλοι, πέραν του συγγραφέα, αλλά αυτό δεν έχει και τόση σημασία, όταν ο ίδιος ο συγγραφέας νιώθει ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ένα άλλο στοιχείο που θίγει ο κ. Νικολής είναι η έκταση της “κριτικής”. «Σε τρεις όλες κι όλες παραγράφους [...]»,  «στις… εκτυφλωτικές τρεις παραγράφους του», γράφει χαρακτηριστικά. Η έκταση των “κριτικών” κειμένων στις εφημερίδες δεν ξεπερνά τις 500-600 λέξεις. Τα κείμενα αυτά, επαναλαμβάνω, είναι μόνο κατ’ επίφαση κριτικά. Σκοπός τους είναι να προωθήσουν βιβλία. Η ειρωνεία, εδώ, είναι ότι ο κ. Χατζηβασιλείου, στα ήδη σύντομα κείμενά του εντάσσει πάντοτε και μια σύντομη ανασκόπηση του έργου του συγγραφέα πριν από το βιβλίο που κρίνει κάθε φορά. Ο χώρος που απομένει για να γράψει κάτι ουσιαστικό είναι, επομένως, ακόμα λιγότερος. Περαιτέρω ειρωνεία, ότι ο κ. Χατζηβασιλείου εξαιρετικά σπάνια θα γράψει κάτι αρνητικό για κάποιο βιβλίο, κι αν το κάνει θα έχει φροντίσει να το σερβίρει με εξαιρετικά μειλίχιους τόνους, όπως, καλή ώρα, έπραξε εδώ. Πολύ καλά κάνει και διαμαρτύρεται ο κ. Νικολής. Πολύ καλά κάνει και δημοσιεύει το Βήμα την απάντησή του στη κριτική του κ. Χατζηβασιλείου.

Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2024

Πολεμική αντί κριτικής (απάντηση στην «κριτική» του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου).


(Δημοσιεύθηκε στο σημερινό «Βήμα της Κυριακής», 11-2-2024, Β2, σελ. 15.)

Πολεμική αντί κριτικής

Μια απάντηση στην κριτική του μυθιστορήματος «Περεγρίνος» από τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

Του Αντώνη Νικολή

Στο «Βήμα της Κυριακής», 14-1-2024, ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου δημοσίευσε «κριτική» για το τελευταίο μυθιστόρημά μου Περεγρίνος.

Σε τρεις όλες κι όλες παραγράφους ο συντάκτης τους περιέλαβε:

α) Αρκετές κατά βάση ασύντακτες, τάχα μακρές και περισπούδαστες περιόδους που καταλήγουν σε ακυριολεξίες [π.χ. «Όντας εξαρχής κυνικός, αλλά και χριστιανός, δίδασκε πως ο φόβος του θανάτου αποτελούσε εμπόδιο για την ελευθερία των ανθρώπων, οι οποίοι θα έπρεπε να αρκούνται στη συγκράτηση και στη λιτότητα της γυμνότητάς τους, επιδιώκοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο είτε την άρνηση μιας καθημερινής διαβίωσης φιλικής μόνο με τα πρόσκαιρα και υλικά αγαθά (το βασικό δόγμα των «σκυλοφιλοσόφων»), στο πλαίσιο του κυνικού τριπτύχου (όπως το θέτει ο Μισέλ Φουκό) αντοχή-επαγρύπνηση-ενδοσκόπηση, είτε την υπέρβαση της θνητότητας (τον θεμελιώδη πόθο του χριστιανισμού). Και παρακάτω: Εκείνο που ενδιαφέρει πρωτίστως τον Νικολή είναι να προβάλει τον ήρωά του πάνω στο σοφιστικό αρχέτυπο του Σωκράτη, αποσπώντας από αυτό το ήθος του αληθώς λέγειν (απαραίτητο για να υποστηριχθεί η πραγματική-μυθιστορηματική αυτοχειρία του Περεγρίνου).].

β) Κάμποσες ασαφείς ή ακατανόητες συνάψεις-φράσεις, του τύπου: «…να αρκούνται στη συγκράτηση και στη λιτότητα της γυμνότητάς τους», «την άρνηση μιας καθημερινής διαβίωσης φιλικής μόνο με τα πρόσκαιρα και υλικά αγαθά».

γ) Πληροφορίες που δεν μπορεί να αντλήθηκαν ούτε έξω απ’ το μυθιστόρημα (στις όποιες ιστορικές πηγές) ούτε από το μυθιστόρημα το ίδιο. Μερικές από αυτές: «Πρόσωπο που αμφισβητήθηκε κατά κόρον στον καιρό του, καθώς χλευάστηκε και κατηγορήθηκε ως κοινός απατεώνας», «…Όντας εξαρχής κυνικός, αλλά και χριστιανός, δίδασκε πως ο φόβος του θανάτου αποτελούσε εμπόδιο για την ελευθερία των ανθρώπων»,  «Εκείνο που ενδιαφέρει πρωτίστως τον Νικολή είναι να προβάλει τον ήρωά του πάνω στο σοφιστικό αρχέτυπο του Σωκράτη» (οι έντονοι χαρακτήρες δικοί μου). 

Για τις “πληροφορίες” αυτού του είδους, εικάζω ότι ο κομιστής τους είτε γενικώς δυσκολεύεται να κυριολεκτήσει (άλλα εννοεί και άλλα περίπου διατυπώνει), είτε περιέτρεξε το μυθιστόρημα, έπειτα και εκ του προχείρου γκουγκλάροντας συνέλεξε όσες συνέλεξε, και πάντως με εντυπωσιακή ευκολία τις αράδιασε στις… εκτυφλωτικές τρεις παραγράφους του, –και πόσο στραφταλιστή η παραπομπή του στο «κυνικό τρίπτυχο» του Φουκό!

Κι ενώ προφανέστατα μόνο φυλλομέτρησε τον Περεγρίνο, στην κατακλείδα της τρίτης παραγράφου, με την οίηση χιλίων τουλάχιστον Κατσιμπαλήδων, σχολιάζει αρνητικά την οικονομία του μυθιστορήματος, που είναι –και αυτό το πιθανότερο το γνωρίζει– το κρισιμότερο στοιχείο αξιολόγησης σε κείμενα εκτενούς αφήγησης: «Μικρότερη ανάπτυξη, πάντως, του μυθιστορήματος θα διευκόλυνε τον Νικολή να αναδείξει πυκνότερα τόσο τις λεπτομέρειες όσο και το κεντρικό του σχήμα».

Μ’ άλλα λόγια, όταν τόσο στο ποδάρι απορρίπτει κανείς το έκτο και σαφώς έργο ζωής ενός δόκιμου συγγραφέα, η πρόθεσή του δεν είναι να γράψει κριτική, αρνητική εν προκειμένω, αλλά να κάνει πολεμική, και δη την πιο δηλητηριώδη, την «πολεμική των χαμηλών τόνων».  

Υ.Γ. Λίγες μέρες πριν από την έκδοση του Περεγρίνου στην επιθεώρηση «The BooksJournal», όπου επίσης διατηρεί στήλη ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, δημοσίευσα το επίμετρο του μυθιστορήματος, στο οποίο καταχώριζα στοιχεία εργαστηριακά του Περεγρίνου: τη διάρκεια της εργασίας, την έκταση της έρευνας, την ένταση της λογοτεχνίας που του αφιέρωσα, στοιχεία άλλωστε που σεμνύνομαι πως όποια σελίδα του μυθιστορήματος κι αν ξεφυλλίσει φιλαναγνώστης με στοιχειώδες ένστικτο εύκολα θα τα αναγνωρίσει, ακόμη κι αν η λογοτεχνία μου για τον χ ή ψ λόγο δεν του αρέσει ή και τον ενοχλεί.

Κοντολογίς, ένας δόκιμος συγγραφέας, ανάμεσα στα 55 και 63 του, αποκλειστικά εργαζόμενος ως συγγραφέας, γράφει πέρα εκεί στη δωδεκανησιακή μεθόριο τον Περεγρίνο, τον φέρνει στο εθνικό κέντρο, για να εισπράξει σ’ ένα απ’ τα εγκυρότερα κυριακάτικα φύλλα την περί ης ο λόγος «κριτική»...

Ο κ. Αντώνης Νικολής είναι συγγραφέας.