Οι ιδέες είναι ατελή δημιουργήματα του νου.

Μαζί με την ευχή και για το 2024: υγιείς και μακάρι μειλίχιοι να χαιρόμαστε την ποίηση που μας αναλογεί, οι απαντήσεις μου στο Ερωτηματολόγιο του Βήματος (Νέες Εποχές, σελ.7, Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2023 / Επιμέλεια Μάρκου Καρασαρίνη). 

 

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ / Αντώνης Νικολής

«Οι ιδέες είναι ατελή δημιουργήματα του νου»

Γεννήθηκε το 1960. Σπούδασε κλασική φιλολογία. Είναι συγγραφέας, μυθιστοριογράφος. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τίτλο «Περεγρίνος», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Ακόμα ένα σημείωμα της Άννας Δαμιανίδη για τον Περεγρίνο.

Η καλή συγγραφέας και δημοσιογράφος Άννα Δαμιανίδη προτείνει τον "Περεγρίνο", σε τέσσερις -τις πιο πυκνές και τιμητικές- γραμμές, στη λίστα του comfort-zone: 25 Έλληνες συγγραφείς μάς προτείνουν τα βιβλία που ξεχώρισαν το 2023.

“Περεγρίνος”, Αντώνης Νικολής, εκδόσεις Αρμός

Απολαυστική και ολοζώντανη περιπλάνηση στην πολύ ελληνική Ανατολή της ρωμαϊκής ακμής, τον 2ο μ.Χ. αιώνα, μαζί με έναν φιλόσοφο που δεν κατάφερε να συγκινήσει τα πλήθη παρά μόνο όταν ανάγγειλε -και τελικά πραγματοποίησε- την αυτοπυρπόλησή του. Δεν έχω βυθιστεί στον αρχαίο κόσμο με πειστικότερο τρόπο. Επίτευγμα έρευνας και δημιουργίας, και με εξαιρετικά ελληνικά!

Ο Ηλίας Κανέλλης για τον Περεγρίνο στο the books' journal, τεύχος 148.

Στο αφιέρωμα του the books' journal / το περιοδικό των βιβλίων Βιβλία για τα Χριστούγεννα 2023 / Επιλογή με εκδόσεις που αξίζει να διαβάσετε, ο Ηλίας Κανέλλης σημειώνει και πάλι για τον "Περεγρίνο": 

Αντώνης Νικολής, Περεγρίνος,
Αρμός, 511 σελ.
Στην Ολυμπιάδα του 165 μ.Χ., ο κυνικός Περεγρίνος, ένας άνθρωπος που δεν κατάφερε να διακριθεί όπως θα ήθελε, αυτοπυρπολείται και πεθαίνει. Έκανε πράξη την εξαγγελία του στην προηγούμενη Ολυμπιάδα, αποδείχτηκε συνεπής – και αφού δεν κατάφερε να είναι ξεχωριστός στη ζωή, ξεχώρισε με το θάνατό του. O ήρωας θα μπορούσε να είναι σύγχρονός μας. Όμως, ζει και κυκλοφορεί σε έναν μακρινό κόσμο, τον ελληνορωμαϊκό, την εποχή της Β΄ Σοφιστικής και του Αρχαίου Μυθιστορήματος. Ο συγγραφέας του τον ανασυνθέτει μέσω της δημιουργικής φαντασίας του, με βασικά στοιχεία δάνεια από έναν λίβελο εναντίον του που εκφώνησε ο Λουκιανός, τα οποία συμπληρώνονται από τη συστηματική καταγραφή της εποχής στην οποία αναφέρεται. Ιδιαίτερη είναι η φροντίδα του συγγραφέα για την αναπαράσταση των κοινωνιών της εποχής, στα τρία κοσμοπολίτικα κέντρα που τότε δέσποζαν, τη Ρώμη, την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια. Πειθαρχία, γνώση, βαθιά συγκρότηση, σκληρή δουλειά, έρευνα και δημιουργική φαντασία συνθέτουν ένα μυθιστόρημα που είναι αδύνατον να μη γοητεύσει και να μη συγκινήσει τους αναγνώστες του. Η.Καν.

Περεγρίνος-η εκδήλωση στο YouTube.

 Τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2023, στο πατάρι του Αρμού.

11 Δεκεμβρίου 2023. Ο Περεγρίνος στο πατάρι του Αρμού.

 

Η εκδήλωση στο πατάρι του Αρμού, όπως την εξήγγειλαν κι όπως τη σχολίασαν φιλαναγνώστες, συγγραφείς και λογοτέχνες (στο fb).

 

Σπυριδούλα Αποστολού, φιλαναγνώστρια. 

Τα βιβλία του τα ρουφούσα κυριολεκτικά. Ήταν γραμμένα σε γλώσσα εκλεπτυσμένη, συναρπαστικά τόσο για τους λογοτέχνες όσο και για τους λόγιους, σε κανένα δεν επαναλάμβανε ό,τι είχε πει στα προηγούμενα, και ακριβώς αυτή του η καλλιέργεια ήταν που με τράβηξε περισσότερο από καθετί. Είχα εντυπωσιαστεί πολύ, πράγμα που συνέβαινε σπάνια όταν επρόκειτο για σύγχρονη λογοτεχνία.

Με λόγια από την αυτοβιογραφία του Κανέτι, η απάντηση στο γιατί ο Αντώνης Νικολής με κατέκτησε. Και δεν είμαι η μόνη που αισθάνομαι έτσι. Σήμερα στον Αρμό συγκίνηση, ανιδιοτελής ενθουσιασμός, αναγνώστες αφοσιωμένοι με ένα είδος καταληψίας.

 

Ηλίας Κανέλλης, συγγραφέας, δημοσιογράφος. 

 

Σήμερα στον ΑΡΜΟ παρουσιάζεται ένα σπουδαίο βιβλίο, ενός συγγραφέα που εργάστηκε σκληρά για αυτό. Συνιστώ στους φίλους τον Περεγρίνο του Αντώνη Νικολή για πολλούς λόγους - αλλά κυρίως επειδή είναι η γοητευτική δουλειά ενός μορφωμένου ανθρώπου που αξίζει να τη συναντήσουν οι αναγνώστες.

 

 

 

 

Κώστας Κουτσαντώνης, συγγραφέας, νομικός. 

 

Εξαιρετική παρουσίαση, χθες στον "ΑΡΜΟ", του νέου έργου (ιστορικού μυθιστορήματος) του γνωστού Λογοτέχνη και Φιλολόγου Αντώνη Νικολή. Εντυπωσιακή η ευρυμάθεια του συγγραφέα που μίλησε εκτενώς για τις ιστορικές και φιλοσοφικές πηγές της έμπνευσής του και χαρακτήρισε το βιβλίο ως το "magnum opus" της λογοτεχνικής διαδρομής του. Πολύ ποιοτική και η εισαγωγή της Καθηγήτριας της Κλασικής Αρχαιολογίας κ. Παυλίνας Καραναστάση.

 

 

 

 

Γιώργος Μητάς, λογοτέχνης.

 

Ο ΠΕΡΕΓΡΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Με παθιασμένο, χειμαρρώδη, καίριο λόγο, ο Αντώνης Νικολής μας πήρε μαζί του χθες σε μια συναρπαστική περιήγηση στην Αλεξάνδρεια, τη Ρώμη, την Αθήνα και την Ολυμπία του 2ου μ.Χ. αιώνα - τα χρόνια της δυναστείας των Αντωνίνων -, στο μυαλό, την καρδιά, την ψυχή του ήρωά του, Περεγρίνου, αλλά και στα άδυτα του κ ό σ μ ο υ του συγγραφέα – πάντα το πιο συναρπαστικό κομμάτι, για εμάς, όταν έχουμε την τύχη να το συναντήσουμε σε κάποια παρουσίαση.

Γεμάτο το πατάρι του Αρμού, στο ιστορικό "βιβλιοπωλικό" κέντρο της πόλης, από ανθρώπους που είχαν έρθει αποφασισμένοι να ακούσουν.

Μια πολύ ωραία βραδιά για τη λογοτεχνία.

 

 

Εύα Στάμου, λογοτέχνις.

 

Παρουσιάστηκε χθες στο πατάρι των εκδόσεων Αρμός το βιβλίο του Αντώνη Νικολή 'Περεγρίνος: μια μυθιστορηματική βιογραφία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο''. Ο γοητευτικός, γεμάτος πάθος για τη λογοτεχνία λόγος του συγγραφέα και η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εισήγηση της ομότιμης καθηγήτριας κλασικής αρχαιολογίας Παυλίνας Καραναστάση δημιούργησαν μια σχεδόν κατανυκτική ατμόσφαιρα.

 

 

 

 

 

Ελένη Σταυρακάκη, φιλαναγνώστρια. 

 

Χθες βράδυ ζήσαμε μια συναρπαστική βραδιά στην παρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήματος του καταξιωμένου συγγραφέα Αντώνη Νικολή.

Δεν θα σταθώ ούτε στην εξαιρετική εισήγηση της καθηγήτριας αρχαιολογίας κ. Παυλίνας Καραναστάση, ούτε στα τόσο σπουδαία λόγια του κ.Νικολή.

Θα σταθώ στην κατάθεση ψυχής του συγγραφέα για το βιβλίο του, καρπό ερευνητικού μόχθου πολλών ετών, πάθους και αγωνίας για το τέλειο.

Μέσα σε συναισθηματική φόρτιση μοιράστηκε μαζί μας την αγωνία του για την ακρίβεια και την πληρότητα των περιγραφών του, την επιτυχή παρέμβαση της φαντασίας του, καταγραφές που πέρασαν από τη βάσανο της μεγαλοφυίας και της βαθιάς γνώσης του χαρισματικού λογοτέχνη. Δυνατές εικόνες, δύσκολα λόγια βγαλμένα από τα μύχια της ψυχής του, καθήλωσαν το ακροατήριο που τον τίμησε με μια βαθιά υπόκλιση.

 

 

Η Άννα Δαμιανίδη για τον "Περεγρίνο".

Η καλή δημοσιογράφος και συγγραφέας Άννα Δαμιανίδη στο fb, 2/12/2023:

"Πόση έρευνα πρέπει να έκανε ο Αντώνης Νικολής για να γράψει αυτό το βιβλίο, δεν μπορώ να φανταστώ, γιατί καθώς με κρατά από το χέρι και σεργιανίζουμε στις μικρασιατικές πόλεις και στην Αλεξάνδρεια, στη Ρώμη και στην Αθήνα, σε φτωχογειτονιές και σε παλάτια και είναι όλα τόσο ζωντανά, γεμάτα μυρωδιές και γεύσεις, ξεχνιέμαι σα να μπήκα απλώς σε διαστημόπλοιο του χωροχρόνου. Τελειώνει σε λίγες σελίδες και δεν θέλω να προσγειωθώ…"

Η Μάγδα Τσιρογιάννη για τον "Περεγρίνο" στα Νέα / Βιβλιοδρόμιο.

Γράφει η ΜΑΓΔΑ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ 

ΤΑ ΝΕΑ Βιβλιοδρόμιο σελ.7, Σαββατοκύριακο 2-3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023

Αντώνης Νικολής

Συμφορά από το πολύ μυαλό

Ο Αντώνης Νικολής, πεζογράφος (και κλασικός φιλόλογος), έπειτα από τρεις νουβέλες και δύο μυθιστορήματα, ήταν ίσως επόμενο να γράψει ένα έργο με μεγάλη λογοτεχνική και ιστορική ενδοχώρα, τον κόσμο της μεγαλύτερης διάδοσης της ελληνικής γλώσσας στον δεύτερον αιώνα μ.Χ., εποχή της Β’ Σοφιστικής και του αρχαίου μυθιστορήματος. Τότε που έζησε  ο Λουκιανός (120-180 μ.Χ. περίπου)  απ’  τα Σαμόσατα της Κομμαγηνής, ένα εξελληνισμένο βασίλειο απ΄ τον καιρό των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην τότε Συρία.  

Έργο του Λουκιανού είναι ο λίβελος (επιθετικό κείμενο πολεμικής) «Περί της Περεγρίνου τελευτής». Κατά τον Λουκιανό, ο κακοδαίμων (δυστυχής) Περεγρίνος,  που αποφάσισε να τον αποκαλούν Πρωτέα, ήταν κυνικός φιλόσοφος, γεννημένος στο Πάριον του Ελλησπόντου. Περιπλανήθηκε στην Αρμενία  και στην Παλαιστίνη κοντά στους χριστιανούς όπου  εξηγούσε τις ιερές γραφές τους και έγραφε συνοδευτικά ερμηνευτικά κείμενα.  Ξαναγύρισε στο Πάριον, έδωσε την περιουσία του στην πόλη και ακολούθως πήγε  στην Αίγυπτο, στον φιλόσοφο Αγαθόβουλο. Εκεί ήταν προκλητικός, έκανε ασχημίες, ξύρισε το κεφάλι του και κάλυπτε το πρόσωπο με λάσπη. Από την Αίγυπτο βρέθηκε στην Ιταλία και τέλος στην Ελλάδα, στην Ολυμπία, όπου έπεσε στην πυρά το 165 μ.Χ. Ο Λουκιανός, με πνευματώδη και ειρωνικό τρόπο, τον κατηγορεί για αγυρτεία και δοξομανία, γράφει ότι υπήρξε μοιχός, διαφθορέας νεαρού  και πατροκτόνος και ότι αυτοπυρπολήθηκε για να κερδίσει δόξα και υστεροφημία, αντί να αναζητά μόνον την αλήθεια, ως  φιλόσοφος. Ο «Περεγρίνος», το ιστορικό μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή, δεν είναι ιστορική βιογραφία, είναι ελεύθερη μυθοπλασία. Ο συγγραφέας, εξοικειωμένος με την εποχή και τα σπουδαία ιστορικά μυθιστορήματα του κανόνα, όπως «Σαλαμπό» και «Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου» του Φλωμπέρ, «Αδριανός» της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και άλλα ανάλογα, έγραψε τον πολυτάραχο βίο του Περεγρίνου, σύνθεση μιας ισχυρής, δημιουργικής φαντασίας, όσο και προϊόν ενδελεχούς έρευνας. Περιγράφοντας νοοτροπίες, ήθη, εικόνες, περιβάλλον, τοποθετεί τη δράση στις αρχαίες πόλεις: Πάριο (Μυσία), Κύζικο (Φρυγία), Νικόπολη (Αρμενία), Πέργαμο, Σμύρνη, Έφεσο, Καισάρεια Ιουδαίας, Αλεξάνδρεια, Μερόη (Άνω Νείλος), Ρώμη, Αθήνα, Ολυμπία, αναβιώνοντας το αρχαίο μυθιστόρημα, στα πλαίσια της σημερινής μυθιστορηματικής συνθήκης. 

Αρχαιομάθεια, ιστορική αληθοφάνεια, αναλυτική αφήγηση, περιγραφική δεινότητα,  η γλώσσα του βιβλίου είναι άκρως λογοτεχνική με βαθιές ρίζες, ένα ελάχιστο παράδειγμα: «…η Πλαγγόνα υποτονθόριζε (μουρμούριζε) προσευχές και παρακλήσεις…» το ρήμα, όπως στον Παπαδιαμάντη. Μόνον τα χωρία της Ιλιάδας και της Οδύσσειας (περίπου 30) και οι αναφορές στους αρχαίους συγγραφείς, ριζώνουν το κείμενο στις απαρχές της γραπτής ελληνικής γλώσσας.  

Συμπάθησα τον μυθιστορηματικό Περεγρίνο, σαν καλοπροαίρετος αναγνώστης, για όλες εκείνες τις μικρές στιγμές που φωτίζουν τον άνθρωπο ο οποίος ανεπίγνωστα παρασέρνεται από την ίδια την εποχή του, δίχως να μπορεί να διακρίνει πραγματικά το δικό του πεπρωμένο. Το βιβλίο  είναι μια μεγάλη τοιχογραφία της εποχής, γεμάτη πειστικούς μυθιστορηματικούς χαρακτήρες. Κι ο συγγραφέας, ως παντεπόπτης αφηγητής, δεν ταυτίζεται με αυτούς. Αντίθετα, τους περιγράφει, θα έλεγα, από απόσταση κλασική.  

Έχοντας παραστάσεις απ΄ τη λογοτεχνία μας ( Καβάφης, Σεφέρης, Τσίρκας) κι απ΄ όσα γνωρίζω γι’ αυτόν τον κόσμο, τον από άποψη πολιτιστική Ελληνιστικό ακόμη τότε,  διαβάζοντας τον «Περεγρίνο» έγινα πλουσιότερη και εξοικειώθηκα με την εποχή της μεγαλύτερης ακμής της ελληνικής γλώσσας.

Η Μάγδα Τσιρογιάννη είναι συγγραφέας και γράφει ποιήματα και πεζά.