Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2018

Ο Άντης Ζέρβας για το Γυμναστήριο.


Ο παραγωγός του Amagi και επιχειρηματίας και εκλεκτός φιλελεύθερος στοχαστής Άντης Ζέρβας ξανακτυπά - σημειώνει στον τοίχο του (fb). Αυτή τη φορά για το Γυμναστήριο:
 
Κάθισε άνετα. Εξασφάλισε χρόνο και καθαρό μυαλό. Βάλε και ένα ποτάκι καλού κακού, θα χρειαστεί. Μόνο έτσι μπορείς να απολαύσεις το "Γυμναστήριο" του Αντώνη Νικολή.
Υπέροχη γλώσσα, δουλεμένη με κόπο και μεράκι, μαγική αφήγηση και ένα ιδιοφυές παιχνίδι με το χώρο και το χρόνο, δεμένα σε ένα έργο γνήσιας τέχνης.
Συστήνεται για αναγνώστες που ξέρουν.

Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2018

Το γυμναστήριο στις εφημερίδες.


Στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Περιοδικό «Κ», από τον Άθω Δημουλά, Βιβλία για τις γιορτές, ενότητα Ο γύρος της Ελλάδας, 10-12-2018.
Θέα στο γυμναστήριο. Δύο ετεροθαλείς αδελφές ώριμης ηλικίας κοιτάζουν από το μπαλκόνι τους τα αποδυτήρια του γυμναστηρίου και συνομιλούν σχετικά με πράγματα που έζησαν ή που δεν έζησαν, σε αυτό το κωμικοτραγικό και θεατρικού χαρακτήρα σύντομο μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή «Στο γυμναστήριο» (εκδ. Ποταμός), που δημιουργεί στον αναγνώστη μια αίσθηση ακινησίας. 

Στα ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 15-16 Δεκεμβρίου 2018 / βιβλιοδρόμιο, Αναζητώντας ταυτότητες, από τον Νίκο Κουρμουλή:
Αντώνης Νικολής, ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ, εκδ. Ποταμός, σελ. 104, Τιμή 12 ευρώ
Δύο ηλικιωμένες γυναίκες, δύο ετεροθαλείς αδελφές ζουν απομονωμένες στο διαμέρισμά τους. Περασμένα ονείρατα και ορατές παραισθήσεις των αισθήσεων αναμορφώνουν τον κόσμο γύρω τους και αποτελούν τον κύριο όγκο της μεταξύ τους επικοινωνίας. Μπεργκμανικό δράμα δωματίου με παράξενες στροφές και κλιμακώσεις που προκαλούν έκπληξη. Ο Αντώνης Νικολής διεισδύει στην ψυχοσύνθεση των απόκληρων της ζωής.

Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2018

Ο Μισθοφόρος στη βραχεία λίστα των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων.

Ανακοινώθηκε χτες η συμπερίληψη του μυθιστορήματός μου Ο θάνατος του μισθοφόρου στη βραχεία λίστα των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων του 2017 (για τις εκδόσεις του 2016).

Την κριτική επιτροπή συναποτελούν οι κάτωθι:
Μαριλίζα Μητσού (Πρόεδρος), Καθηγήτρια του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών, Βυζαντινής Ιστορίας της Τέχνης και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μονάχου,
Μαίρη Λεοντσίνη (Αντιπρόεδρος), Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,
Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,
Κλαίρη Μιτσοτάκη, Συγγραφέας,
Κάλλια Παπαδάκη, Συγγραφέας​,
Παυλίνα Παμπούδη, Συγγραφέας,
Έλενα Μαρούτσου, Κριτικός,
Άννα Αφεντουλίδου, Κριτικός,
Κώστας Καραβίδας, Κριτικός.

Αναλυτικά οι υποψήφιοι για το Βραβείο Μυθιστορήματος:
Άρης Μαραγκόπουλος, Πολ και Λόρα, ζωγραφική εκ του φυσικού, Τόπος.
Καρολίνα Μέρμηγκα, Ο Έλληνας γιατρός, Μελάνι.
Μιχάλης Μιχαηλίδης, Οι επόπτες, Νεφέλη.
Μιχάλης Μοδινός, Εκουατόρια, Καστανιώτης.
Αντώνης Νικολής, Ο θάνατος του μισθοφόρου, Το Ροδακιό.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης,Υπουργός Νύχτας, Πατάκης.
Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Το πέρασμα, Μεταίχμιο.    

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2018

500 λέξεις με τον Αντώνη Νικολή.

Στη χτεσινή Καθημερινή, Κυριακή 16/12/2018:



  
500 ΛΕΞΕΙΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΝΙΚΟΛΗ

Ο Αντώνης Νικολής (1960) είναι συγγραφέας, μυθιστοριογράφος. Σπούδασε κλασική φιλολογία. Η νουβέλα «Το γυμναστήριο» (Εκδόσεις «Ποταμός») είναι το πέμπτο βιβλίο του.

Ποια βιβλία έχετε αυτόν τον καιρό πλάι στο κρεβάτι σας;
Τον «Γατόπαρδο» του Λαμπεντούζα. Και το διπλανό στο «Γυμναστήριο», εκεί στις όχθες… του «Ποταμού», το «Ζουρ Φιξ» της Λώρης Κέζα.

Ποιος ήρωας / ηρωίδα λογοτεχνίας θα θέλατε να είστε και γιατί;
Με απασχολεί ο αφηγητής (συνειδητός ή μη) μιας μυθιστορίας, οι μορφές της οικονομίας στην αφήγηση, σ’ αυτά εστιάζω ως αναγνώστης. Ωστόσο, αν θα ’πρεπε να διαλέξω κάποιον, ας ήμουν οποιοσδήποτε με μητρική τα γίντις Πολωνοεβραίος του Ι. Μ. Σίνγκερ.

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2018

Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα: Ο Γατόπαρδος.


Ο Giuseppe Tomasi di Lampedusa (Παλέρμο 1896-Ρώμη 1957), αριστοκρατικής καταγωγής και ο ίδιος, στο μοναδικό μυθιστόρημά του, και που εκδόθηκε έναν χρόνο μετά τον θάνατό του, το 1958, με ήρωα τον Ντον Φαμπρίτσιο, ισχυρό ακόμη Σικελό Πρίγκιπα ντι Σαλίνα, ιστορία που διαδραματίζεται κυρίως στη διετία 1860-1862, καταγράφει την επερχόμενη πτώση των αριστοκρατών αλλά και την ανταγωνιστικά ανερχόμενη νέα τάξη, την αστική, όπως διαφαίνεται και μέσ’ απ’ το ειδύλλιο του αγαπημένου ανιψιού του Πρίγκιπα, του γοητευτικού όσο και άφραγκου Ταγκρέντι, με την κόρη του άξεστου όμως βαθύπλουτου ντον Καλότζερο, την όμορφη Αντζέλικα. Η πλοκή είναι μάλλον υποτυπώδης, η αφήγηση είναι περισσότερο εσωτερική, στοχασμός πολύ κοντά στην ειρωνεία αλλά και με τους αδιόρατους τόνους της ρέμβης.  

Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2018

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2018

Το γυμναστήριο - το ελάχιστο δείγμα.



«Σε μια λίμνη να πάμε, καλύτερα. Μικρούλα λίμνη, γύρω γύρω πλατάνια και καρυδιές, βούρλα ωραία σαν ζωγραφιστά και νούφαρα και πάπιες, παπάκια, και μικρά μικρά ψαράκια». Στέκεται μια ανάσα, να τα χαζέψει ένα γύρο, τοπίο, πράγματα, δέντρα, ζώα, τι άλλο να σκεφτεί, τι άλλο να συμπεριλάβει όπως τα απαριθμεί. Το ξεφουρνίζει κοφτά–στα γρήγορα: «Και μια παρέα νεαροί αξιωματικοί. Γυμνιστές».

Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2018

21 Νοεμβρίου 2018: μία ωραία μέρα.


Δεν είναι πολλές οι εξαιρετικές ημέρες στη ζωή ενός συγγραφέα.
Έπιασα στα χέρια μου ένα πολύ όμορφο βιβλίο.
Μαζί με την Αναστασία (Λαμπρία) και τον Κώστα (Παπαδόπουλο), τους εκδότες του Ποταμού, που το λιγότερο να πω τους είμαι ευγνώμων.

(Με την Αναστασία στο μπαλκονάκι του Ποταμού κάποια άλλη φορά ευελπιστώ να πείσω και τον Κώστα για μια φωτογραφία οι τρεις μας...)


Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2018

Το γυμναστήριο - το δελτίο τύπου.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΤΑΜΟΣ I Ξενοκράτους 48, 10676 Αθήνα I τ: 2107231271 f: 2107254629
I info@potamos.com.gr I www.potamos.com.gr
 (Ποταμόπλοια / 19)

ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΗΣ
Το γυμναστήριο
 

Δυο ετεροθαλείς αδελφές σε ώριμη ηλικία, η Ρούλα και η Ράνια, ζουν απομονωμένες σ’ένα διαμέρισμα. Το παρόν πηγαινοέρχεται αφηνιασμένα στο παρελθόν, μέσα σε ελάχιστα τετραγωνικά. Επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο, δημιουργώντας ασυνήθιστες ιστορίες ανάμεσα στην φαντασία και την πραγματικότητα. Στο βαγόνι ενός τρένου μια παράξενη μετανάστρια με κοφτερό βλέμμα, ο πειρασμός ενός αγοριού από το απέναντι γυμναστήριο, η αποπνικτική σχέση με την μητέρα, ένας σχεδόν ομαδικός βιασμός, η καθήλωση σ’ένα τραυματικό κενό. Επάλληλες αφηγήσεις, δεμένες συνειρμικά, που μεταφέρουν τον τρόμο της έλξης και τον ηλεκτρισμό της απώθησης. Αναδρομές σε φόντο σκοτεινού ερωτισμού που αλληλοσυμπληρώνονται για να αποδώσουν την αλήθεια, δηλαδή τον μύθο της ζωής των δυο γυναικών.
Τελικά αυτό που αποκαλούμε παράλογο, δεν είναι παρά το αντεστραμμένο είδωλο μιας ασύλληπτης καθημερινότητας.

Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 13) Απόφοιτος λυκείου-υποψήφιος και επιτέλους φοιτητής!



Ο ενάμισης περίπου χρόνος μετά την αποφοίτηση απ’ το λύκειο μοιάζει στη μνήμη μου σαν μια εκρηκτική σύνθεση ετερόκλητων εικόνων αλλά και ένα βουερό ασθματικό κυνήγι του χρόνου. Φοιτούσα στο φροντιστήριο του Τσούνη, στη Σόλωνος, ακριβώς στο κτήριο όπου στεγάζεται το «Έναστρον βιβλιοκαφέ» σήμερα, εκεί δίδασκε χημεία ο θείος Σπύρος Χατζημάρκος (1938-2011), ο αδελφός της μητέρας μου. Έμενα στη Λήμνου, τωρινή Λέλας Καραγιάννη, στην Κυψέλη, σε γκαρσονιέρα που αγοράσαμε στην ίδια πολυκατοικία με τον θείο. Ήμουν ο πρώτος ένοικος, η υπόλοιπη οικοδομή δεν είχε ολοκληρωθεί. Ντυνόμουν από ένα πανκ -θα το έλεγε κανείς και κουήρ για την εποχή- μαγαζί στην Πλάκα, κάτι πολύ εκκεντρικά ρούχα, αλήτευα μέχρι πρωίας, επέστρεφα σπίτι αφότου είχε ανατείλει, μετά τις επτά συνήθως. Ο μεσήλικας επιστάτης της οικοδομής ένα τέτοιο πρωινό με κοιτάζει κάπως λοξά, με ρωτάει, «Δεν μου λες εσύ, παιδί μου, τι κάνεις εδώ πέρα;», «Είμαι υποψήφιος της ιατρικής», του απαντάω. «Δύσκολη η ιατρική», κουνάει το κεφάλι και προφανώς υπονοεί άλλα.

Τρίτη 6 Νοεμβρίου 2018

Ο Νίκος του Νερόμυλου∙ μόλις 42 χρόνων.




Ο Νίκος Υφαντής, ο αισθαντικός ταξιδιώτης, ο λάτρης των ανέμων και των κυμάτων, ο εμπνευσμένος, ο εναλλακτικός επιχειρηματίας, ο Νίκος ο καλός πάει.
Τι κρίμα, πόσο μεγάλη απώλεια για το νησί.

Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2018

Ρομπέρτο Μπολάνιο: Λούμπεν μυθιστορηματάκι.



Δεν είχα διαβάσει ξανά Ρομπέρτο Μπολάνιο (1953-2003), ξεκίνησα με τούτο το μικρής έκτασης μυθιστόρημα, πάνε δυο μήνες διαβασμένο, κι όλο το αναβάλλω να σημειώσω εδώ λίγες γραμμές. Ένα είναι σίγουρο, θα δοκιμάσω κι άλλον Μπολάνιο. Οι αφηγηματικές τέχνες, η τέχνη ίσως το σύνολό της, προαναγγέλλει ή παρακολουθεί τις αλλαγές από εποχή σε εποχή, με τρόπο που πάντοτε εκπλήσσει όσους τη μελετούν. Θέλω να πω, δεν ακολουθεί μηχανιστικά την υπόλοιπη ιστορική εξέλιξη. Η όποια αλλαγή σχετίζεται πολύ λίγο, και οπωσδήποτε όχι άμεσα, με τις τρέχουσες εκάστοτε πληροφορίες ή ιδέες. Αν αλλάζει κάτι είναι η συνείδηση του εαυτού, οι συσχετίσεις του νου που του επιτρέπουν να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του μέσα στον χώρο και στον χρόνο, και κατά συνέπεια και η μνήμη, άρα και η αφήγηση.
Το Λούμπεν μυθιστορηματάκι είναι από τις ευτυχέστερες στιγμές ή εκδοχές της σύγχρονης (ώριμης μετανεωτερικής) λογοτεχνίας που έπεσαν στα χέρια μου. Καμιά επιτήδευση. Έμπνευση, ταλέντο, λογοτεχνία ατόφια. Κι όταν το πράγμα είναι τόσο καθαρό, η λογοτεχνία θριαμβεύει: επαληθεύει τη δύναμή της, ξαναγίνεται τέχνη αιχμής. 

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 12) Ρόδος – Αθήνα∙ η έξοδος.


(1)
Η έξοδος από το λύκειο, η έξοδος από την Κω, από την εφηβεία να πω δραματικότερα κιόλας, τότε στο τέλος της δεκαετίας του ’70, έμοιαζε θριαμβική για αρκετούς λόγους. Η ορμή της ηλικίας, οι ποικίλες λιγότερο ή περισσότερο τυφλές αναζητήσεις γύρευαν ζωτικό χώρο, ελευθερίες, στην ανάγκη ελευθεριότητα. Περίπου δώδεκα χρόνια αργότερα, όταν θα επέστρεφα απ' την Αθήνα στο νησί, το είχα-δεν το είχα ακόμα αποφασίσει οριστικά, νομίζω από μια ωραία παράλληλη συμπόρευση, τίποτε δεν θα ήτανε πια το ίδιο: ο κόσμος, η Ελλάδα, η Κως, μα βέβαια ούτε κι εγώ.
Όμως κι ένα ένα με τη σειρά.

Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2018

Το γυμναστήριο / το εξώφυλλο.


Σημείωμα της Αναστασίας Λαμπρία (Εκδόσεις Ποταμός) πριν από λίγο στο χρονολόγιό της / fb, μαζί με την πρώτη δημοσίευση της εικόνας του εξωφύλλου:

Όταν φτάνει η ώρα του σχεδιασμού του εξωφύλλου, κορυφώνεται ο πυρετός της προετοιμασίας. Όταν ξέρεις ότι αυτό το εξώφυλλο ταιριάζει απολύτως σε αυτό και μόνο το βιβλίο αυτού και μόνο συγγραφέα και μαζί αποτυπώνει το ύφος και το γούστο του εκδότη τότε, ε τότε κάπως φτερουγίζεις.
Αυτό είναι το εξώφυλλο που σχεδίασε η Δάφνη Κουγέα για "Το γυμναστήριο" του Αντώνη Νικολή. Το εσωτερικό του βιβλίου σχεδίασε και φρόντισε η Βίβιαν Γιούρη.
Στις 15 Νοεμβρίου το βιβλίο θα μπορεί να γίνει και των αναγνωστών του. Μέχρι τότε εμείς στον Ποταμό απολαμβάνουμε την πρώτη συνεργασία με τον Αντώνη Νικολή.


Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2018

Δωδεκάνησα ή Νότιες Σποράδες;


 
(Μου ζητήθηκε από το GREECE IS DODECANESE ένα κείμενο για τα Δωδεκάνησα, δημοσιεύθηκε τον περασμένο Αύγουστο, μεταφρασμένο, με τον τίτλο: The Floating Worlds of the Dodecanese.)

Δωδεκάνησα ή Νότιες Σποράδες;
Όταν ακόμα στέλναμε γράμματα και κάρτες, με φακέλους, ταχυδρομεία, γραμματόσημα, τότε, προ email και sms, κάτω από τον ταχυδρομικό κώδικα και το ιδιαίτερο νησί, φέρ’ ειπείν εμείς οι Κώοι: Κως 85300, γράφαμε συντομογραφικά: 12-νησα. Είμαστε οι 12-νήσιοι και ζούσαμε στα 12-νησα. Συμβεβλημένοι τρόπον τινά με τον αριθμό δώδεκα∙ δώδεκα το μεσημέρι, δώδεκα τα μεσάνυκτα, τα Δώδεκα Ευαγγέλια, οι Απόστολοι, οι μήνες. Μετά το 3, το 7 και το 9, ο επόμενος μαγικός αριθμός. 
Μόνο που δεν είμαστε ακριβώς δώδεκα∙ είμαστε περισσότερα νησάκια από δώδεκα (15 κύρια και 93 νησίδες, με κατοικημένα, το 2006, τα 27), και από την Πάτμο ίσαμε τη Μεγίστη, το Καστελλόριζο, το καράβι χρειάζεται συνήθως όσες ώρες από Αθήνα μέχρι Πάτμο: μ’ άλλα λόγια, και περισσότερα από δώδεκα, και υπερ…δωδεκάνησα, και επιπλέον σκόρπια, διασπαρμένα σε μεγάλη έκταση στη νοτιονατολική άκρη του Αιγαίου. Μήπως, άραγε, ο γεωγραφικός όρος Νότιες Σποράδες, η παλιότερη ονομασία του νησιωτικού συμπλέγματος, μας περιέγραφε σωστότερα; 

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2018

Γιώργος Θεοτοκάς: Αργώ και Το δαιμόνιο.



Ο Γιώργος Θεοτοκάς (1915-1966) ανήκει στους κορυφαίους διανοητές και εκπροσώπους της γενιάς του 1930. Τον είχα διαβάσει βέβαια, νεαρός πολύ, μπορεί και έφηβος, ούτε θυμάμαι. Και για άλλους λόγους, κυρίως για την αταλάντευτη και τόσο έγκαιρη εναντίωσή του στα μη συνταγματικά καθεστώτα και τις ιδεολογίες τους, ήθελα να ρίξω και μια τωρινή ματιά στη λογοτεχνία του. Η μνήμη συνήθως αρχειοθετεί σωστά: άλλου συγγραφέα τα ίχνη τα διατηρεί αδρά, κάποτε σαν διαβασμένου χτες μόλις, άλλου αχνά, σχεδόν σαν να μην τον έχεις διαβάσει -παρόλο που ασφαλώς ούτε αυτό αποτελεί από μόνο του κριτήριο αδιάψευστο. Ωστόσο, μόλο που το έργο του Γ. Θ. ήτανε σχεδόν σβησμένο απ’ τη μνήμη μου, μόνο αρνητικά προκατειλημμένος δεν το ξανάπιασα στα χέρια. Πρώτα την Αργώ κι ύστερα Το δαιμόνιο. Έχει περάσει ένα δίμηνο περίπου έκτοτε, τη μια έλεγα να αναρτήσω κάποιο σημείωμα, την άλλη όχι. Ο λόγος, ότι βρέθηκα μπροστά σε κάτι που συναντώ μάλλον σπάνια. Να εκτιμώ τον γραφιά, τα τεχνικά στοιχεία της γραφής, όμως να διακρίνω λιγοστό ύφος (πολύ περισσότερο και καλύτερο εντούτοις από το ύφος πολλών συγκαιρινών δικών μας με την ενδημική πια επιτήδευση, την τόσο επιπόλαια, τη θλιβερή ενίοτε, ιδίως σε επιλογές σχετικές με την ιδιόλεκτο), λίγη λογοτεχνία καθ’ αυτήν. Μπορεί λοιπόν κανείς με εξαιρετική γλώσσα (με γλωσσικό αίσθημα που πρόβλεψε τις εξελίξεις στην ομιλούμενη πολλών δεκαετιών), με εντυπωσιακή κάποτε άνεση (ευφράδεια πήγα να πω) να αφηγείται, να εξιστορεί, και όμως η αφήγησή του (καθώς αποτραβιέται η εποχή του, όπως το νερό στην άμπωτη) ν' αποκαλύπτεται εν πολλοίς κατασκευασμένη; Μα είναι άλλος ο νους με τον οποίο χτίζεται ένα άρθρο, ένα κείμενο στοχασμού ή ρητορικής, και ολότελα άλλη η λογοτεχνία. Και είναι ενδιαφέρον πως αυτό, θεωρητικά-προγραμματικά τουλάχιστον, ο συγγραφέας Γ. Θ. φαίνεται να το γνωρίζει καλά. Να ευθύνονται άραγε ευρύτερα οι ιδεολογικές στρατηγικές της γενιάς του '30 (αντιστροφή του κλίματος ηττοπάθειας / ελληνικότητα), στις οποίες εξάλλου πρωτοστάτησε; Όποτε, πάντως, παραμερίζει τον λογοτέχνη ο διανοητής Γ. Θ., εκεί εντυπωσιάζει η καίρια και διεισδυτική σκέψη του και ιδίως το πώς τα καταφέρνει, κι απ' τη σκοτεινή δεκαετία του ’30 ακόμα, να βλέπει μακριά, τουλάχιστον ίσαμε τις μέρες μας.

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2018

Το γυμναστήριο.


Η φωτογραφία-μικρή αφιέρωση και αναγγελία από την Αναστασία Λαμπρία, στο χρονολόγιό της στο fb, της συνεργασίας των Εκδόσεων Ποταμός με τον Άγγελο Παπαδημητρίου κι εμένα (αριστερά η σελιδοποιημένη νουβέλα μου ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ) .
Από το site των εκδόσεων:

"Δύο ώριμες στην ηλικία, ετεροθαλείς αδελφές, με έναυσμα τις κρυφές ματιές της μιας προς τα αποδυτήρια ενός γυμναστηρίου απέναντι απ’ την μπαλκονόπορτά τους, περνούν τις μέρες τους εξιστορώντας η μία στην άλλη τα καθέκαστα (δεν αποκλείεται και επινοημένα απ’ τις ίδιες) μιας φρικτής ιστορίας. Επάλληλες αφηγήσεις, δεμένες συνειρμικά, μαζί με πολλές αναδρομές, σε φόντο σκοτεινού ερωτισμού, που καθώς αλληλοσυμπληρώνονται αποδίδουν την αλήθεια, δηλαδή τον μύθο της ζωής των δύο γυναικών.
Κι αν η αλήθεια είναι αυτή, γιατί να ενδιαφέρει τελικά αν η πραγματικότητα υπήρξε άλλη…"

Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου 2018

Της ποιήσεως∙ όχι της αγοράς.



Σ’ άλλες εποχές, τιμωρημένος ή αγαπημένος απ' τον έναν ή τον άλλο θεό, θα γινότανε λουλούδι, πουλί. Εξιλαστήριος μύθος. Της ποιήσεως των καταραμένων, ίσως, ιδεώδης νεκρός. Τώρα, σε καιρούς μικρούς, τον πιάσανε στο στόμα τους οι ρήτορες.


Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 11) Γυμνάσιο – πρακτικό λύκειο∙ η εφηβεία.



Από το δημοτικό στο γυμνάσιο κι ως το τέλος της δευτεροβάθμιας έγιναν -συντελέστηκαν το σωστότερο ρήμα- πάρα πολλά. Το πώς βρέθηκα στο πρακτικό κι όχι στο κλασικό λύκειο (το αποφασίζαμε στο τέλος του γυμνασίου, ούτε δεκαπεντάχρονοι), παρ' όλη την προφανή κλίση στη γλώσσα και την όμοια με εμμονή αγάπη προς το μάθημα των αρχαίων ελληνικών, όσο κι αν για πολλά χρόνια απέδιδα την κύρια ευθύνη στον πατέρα μου, η απάντηση μόνο απλή δεν είναι. Μαθητής γυμνασίου διάβαζα αρχαία μέχρι πολύ αργά, δυο – τρεις μετά τα μεσάνυχτα, έπαιρνα λεξικά και ανωμάλων ρημάτων μαζί μου στο σχολείο, απολάμβανα να βρίσκω λάθη στις φιλολογίνες μου, ιδίως και αλίμονό τους αν δεν σέβονταν την τρέλα μου. Τρέλα, να σημειώσω κι αυτό, που δεν μου εμφύσησε κανένας εκπαιδευτικός. Μα ούτε στο ευρύτερο περιβάλλον μου υπήρχε κάποιος σχετικός με τις σπουδές της αρχαίας γλώσσας. Ο πατέρας μου σηκωνόταν απ’ το κρεβάτι, ερχόταν, με κατσάδιαζε που διάβαζα αρχαία και όχι μαθηματικά –που ήταν και το πραγματικό ίσως πρόβλημά μου, με λίγο διάβασμα είχα και στα θετικά μαθήματα πολύ καλές επιδόσεις, άρα μπορούσα να συνεχίσω στο πρακτικό-, αν ήμουν τουλάχιστον αδύναμος σ’ εκείνα, αναγκαστικά θα μ’ άφηναν στην ησυχία μου, άρα και στο κλασικό. Ή μήπως ούτε τότε;

Δευτέρα 20 Αυγούστου 2018

Δυοῖν δέοντα ἑξήκοντα, ἤτοι ὀκτὼ καὶ πεντήκοντα.



Δυοῖν δέοντα ἑξήκοντα, ἤτοι ὀκτὼ καὶ πεντήκοντα / δύο για να γίνουν εξήντα, δηλαδή πενήντα οκτώ.
Η... οικονομία της αρχαίας ελληνικής... εξοικειώνει... έγκαιρα και με την επερχόμενη δεκάδα...
Μα την Αδράστεια, την κούφια ώρα και όλα τα συναφή, πάνε και τα 58.
Σας ευχαριστώ όλους. Αντεύχομαι με πολλή θέρμη.

(Για τις χτεσινές ευχές σε fb, timeline και msg, email και sms.)

Παρασκευή 17 Αυγούστου 2018

Η Ελεoνόρα της Αραγoνίας, ο Ευαγγελισμός, ο Θρίαμβος του Θανάτου και μερικά άλλα.



Η προτομή (1468) της Ελεονόρας της Αραγονίας, κοντέσας της Καλταμπελότα, κοινότητας στην επαρχία του Ακράγαντα, από τον Francesco Laurana (1430-1502), o Ευαγγελισμός του Antonello da Messina (1430-1479), Ο Θρίαμβος του Θανάτου (15ος), μερικά από τα εκθέματα στο Palazzo Abatellis. Ακόμα, Ο άγιος Rocco θεραπεύεται από έναν άγγελο (17ος, από ζωγράφο Φλαμανδό, ίσως τον Geronimo Geraldi), από την εποχική έκθεση στο Palazzo Reale, στο Παλέρμο επίσης.

Τρίτη 14 Αυγούστου 2018

Οι λυγαριές, τα φούλια, οι φραγκοσυκιές.



Πριν από πολλά χρόνια, για μια επέμβαση στον πατέρα μου, στο νεόδμητο τότε νοσοκομείο της Ρόδου, με είχαν εντυπωσιάσει στα παρτέρια αριστερά και δεξιά στον δρόμο μπροστά απ’ την πύλη τα ανθισμένα σπάρτα. Μερικά άγρια όταν καλλιεργηθούν –ή ίσως τότε τα προσέχω;- γίνονται ωραιότερα και πιο ήμερα κι από τα ήμερα. Οι πικροδάφνες ένα άλλο καλό παράδειγμα. Από εκείνα τα παρτέρια του νοσοκομείου της Ρόδου και η ιδέα μου να φυτέψω σπάρτα στον κήπο, αλλά και αργότερα, κατά την περίοδο της προηγούμενης μεγάλης ξηρασίας (γύρω στο 1999 -αφότου και Το Σκοτεινό Νησί) ο συνειρμός να φέρω κάποια λυγαριά επίσης. Για τη λυγαριά το θυμήθηκα φέτος, κι απ’ την αναβροχιά, αλλά και γιατί στα νότια του νομού Ρεθύμνου έβλεπα σε ξερολιθιές ή στις άκριες δρόμων στα βουνά, λυγαριές πράσινες θαλερές αλλά και ανθισμένες σαν… διπλές –ή μήπως υπερέβαλλα; Πάντως με το που επέστρεψα Κω και τις έψαξα, οι εδώ λυγαριές μού φαίνονταν σαν… μονές. Και να που την καλύτερη έκπληξη μου την επιφύλασσε το Παλέρμο, στην Πλατεία Ανεξαρτησίας (Piazza Indipendenza): λυγαριές απομονωμένες και διακριτές σε δημόσια πρασιά. Τώρα, εκτός που πρέπει να βρω πώς πιάνει μια λυγαριά (με σπόρους ή με μοσχεύματα μαθαίνω γκουγκλάροντας), να δω και πώς θα καταφέρω να προμηθευτώ την… κρητική ή τέλος πάντων τη… διπλή ποικιλία. 

Σάββατο 11 Αυγούστου 2018

Στη Ρόδο ή στο Παλέρμο;

(Παλέρμο, Καθεδρικός.)

(Με τη «Ρόδο» του τίτλου συνεκδοχικά να εννοηθεί η αστική ιταλική παράδοση και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.) Τους προηγούμενους μήνες για οικογενειακούς και άλλους λόγους βρέθηκα τρεις φορές Ρόδο, αναφέρθηκα ήδη στην εκλεκτική συγγένεια Δωδεκανήσου - Σικελίας. Στις όψεις των κτηρίων ή τη ρυμοτομία, όσο και στο αστικό πράσινο.
Πολλά πράγματα, βέβαια, σχετίζονται λιγότερο με την Ιστορία, περισσότερο με τη γεωγραφική συνάφεια: κόσμοι στις όχθες της Μεσογείου στον ίδιο πάνω - κάτω παράλληλο. Οι Δωδεκανήσιοι, οι Κρητικοί, υποθέτω και οι Κύπριοι, είμαστε της Μεσογείου μάλλον παρά Βαλκάνιοι. 
Εδώ κάτω έχει ήλιο βαρύ, βαθιές σκιές, έχει θάλασσα, λογής σκαριά και σκάφη, έχει και πολύ αεράκι.

(Στη Ρόδο ή στο Παλέρμο;)

Τετάρτη 8 Αυγούστου 2018

Στη Σικελία και φέτος.


(Σετζέστα, 23/7/2018.)

Για το ΒΔ πόδι του νησιού, (Παλέρμο και τα πέριξ: Τράπανι / Δρέπανον, Έριτσε / Έρυξ, Σετζέστα / Έγεστα, Σελινούντε / Σελινούντα, Τσεφαλού / Κεφαλοίδιον), αλλά και μια επανάληψη στα περσινά καλύτερα, την Κατάνια / Κατάνη (και το Ατσιρεάλε κοντά της, για τις ωραιότερες γρανίτες mandorla και pistacchio του κόσμου) και τις Συρακούσες -για δυο βδομάδες και φέτος στη Σικελία. Νομίζω δεν είναι εμμονές τα ταξίδια ξανά και ξανά στον ίδιο τόπο, αλλά κάπως σαν η απομάκρυνση για να δω ευκρινέστερα το οικείο ή κάτι οικείο, έχω συχνά την εντύπωση ότι προσωπικά δεν ταξίδεψα ποτέ μου και για πουθενά. Αν είχα γνωρίσει τη Σικελία πριν από την Πορτογαλία, λέω, ας πούμε, εδώ θα είχα ξοδέψει εκείνη τη δωδεκαετία των ταξιδιών μου. Οι ιταλικές δωδεκανησιακές πόλεις φτιάχτηκαν με κύρια πρότυπα τις σικελικές –να κάπου που βυθιζόμουν σχεδόν συνεχώς, από τη μια στην άλλη μυστική πύλη, από την Κω στη Ρόδο, από τη Ρόδο στο Παλέρμο –την πατρίδα, άλλωστε, πια ενός από τους δικούς μου: του Τζοβάνι Παλερμιτάνο!



Κυριακή 5 Αυγούστου 2018

Λύπη, ντροπή και απέχθεια.

Το μεσημέρι της 30 Ιουλίου από το Παλέρμο σημείωνα στο fb δυο γραμμές για την τραγωδία στο Μάτι: "Αυτές τις μέρες βρίσκομαι εκτός Ελλάδος -δυστυχώς. Δεν συνηθίζω τα σημειώματα εδώ, όμως είμαι μόνο με κινητό. Λύπη, ντροπή και αηδία. Τόση πολλή λύπη. Πολλή ντροπή. Αηδία κι απέχθεια."

Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 10) Σχολικές γιορτές και μερικά άλλα.

Μάλλον από την αποχαιρετιστήρια εκδήλωση του νηπιαγωγείου. Προφανώς χορεύουμε –είμαι στην πρώτη γραμμή, και χορευτικό ζευγάρι με την Αγγελικούλα Ιερομνήμονος. Στο νηπιαγωγείο της Ρούλας Κουλούρα. Η κυρία Ρούλα, σύζυγος του Χρήστου Κουλούρα, το σπίτι τους ακριβώς το διπλανό στο πατρικό μου, ήτανε η καλή γειτόνισσα της μαμάς. Με τις αυλές στον πρώτο όροφο, να τις χωρίζει ένα τοιχίο, «Ρούλα!», «Πόπη!», τις άκουγες κάθε λίγο, κρεμιόντουσαν άκρη άκρη, τα λέγανε με τις ώρες. Να πω κατ’ αρχάς για τη διάκριση της πρώτης γραμμής, δεν ήταν εύνοια από ετούτη τη γειτονία, είχα πάντοτε έφεση στο χορό, μαθαίνω πολύ εύκολα βήματα, μέχρι και το τέλος του λυκείου σε κάθε ανάλογη περίσταση πρωτοστατούσα. Άλλωστε η κυρία Ρούλα ήταν αυστηρή και δίκαιη, και όσο μπορώ να κρίνω ή να εκτιμήσω με τα χρόνια, πρέπει να υπήρξε άριστη νηπιαγωγός. Θυμάμαι την ένταση στην έκφραση, στο πρόσωπό της, το πώς κυριολεκτικά αναλωνόταν με τα νήπια μαθητούδια της. Τα πρωινά έπαιρνε από το ένα χέρι τη Μιρέλλα, την κόρη της, από το άλλο εμένα. Όποτε ήμουν άρρωστος, εκεί απ’ το πλατύσκαλο, δίπλα στη μαμά που αιτιολογούσε γιατί δεν θα τις ακολουθούσα, εγώ έκλαιγα, την παρακαλούσα να μην παίξει κουκλοθέατρο εκείνη τη μέρα, μην το χάσω. Πόσο συναρπαζόμουνα! Μας έδινε επίσης κάτι τεύχη από τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα», -να διαβάζουμε δεν ξέραμε εννοείται- μας εξιστορούσε εκείνη εικόνα εικόνα και σελίδα σελίδα τι βλέπαμε –αυτό το κομμάτι του μαθήματος με απορροφούσε πολύ, αλλά και με τρόμαζε. Θα πρέπει ακόμα στα παιχνίδια και τις κατασκευές με τις πλαστελίνες να μας εξοικείωνε με πολλή ευαισθησία στην χειροτεχνία: όταν κάτι πλάθω με τα χέρια μου, γλιστράνε μνήμες από τη μικρή μακρόστενη αίθουσά της. Η μητέρα μου έλεγε ότι δεν υπήρξε αριστούχος μαθητής απ’ όσους πέρασαν από το νηπιαγωγείο της που να μην είχε προβλέψει την καλή εξέλιξή του.

Πέμπτη 12 Ιουλίου 2018

Η Όλγα, η Μάσσα, η Ιρίνα.



Όταν τις φύτευα, το 1995, τρεις ουασινγκτόνιες -συγχρόνως με δυο χουρμαδιές, τις οποίες δυστυχώς, δεκαπενταετείς, κοντά στα πέντε μέτρα, τις ξέραναν τα κόκκινα σκαθάρια-, ήμουν σε περίοδο που μελετούσα το αστικό δράμα με έμφαση στους Ίψεν, Στρίντμπεργκ και φυσικά Τσέχοφ, ήτανε τρεις, ήτανε μικρούλες και ουασινγκτόνιες, άρα τις βάφτισα από τις ηρωίδες του τσεχοφικού "Οι τρεις αδελφές", Όλγα, Μάσσα και Ιρίνα. Είκοσι τρία χρόνια έκτοτε, για το προσδόκιμο των αιωνόβιων αυτών δέντρων, καν νεαρές, έφτασαν τα εννιά - δέκα μέτρα, και ήταν αναγκαίος πια ο καλλωπισμός τους -ένα φορτηγό αποκλάδια...

Παρασκευή 6 Ιουλίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 9) Όταν γίναμε τρεις.


[Οι τρεις μας, ο Λάμπρος, εγώ, ο Θανάσης, το πιθανότερο το 1973 ή 1974. Στο φωτογραφείο του Ζαχαρία Παπαζαχαρίου.]

Στις 14 Μαΐου του 1964, μας πήρε ο παππούς Θανάσης, εμένα, ούτε τεσσάρων, απ' το ένα χέρι, και την κόρη του μικρού του αδελφού Γιώργου, τη Νίτσα, απ' το άλλο, εκείνη τριών και κάτι, να πάμε στον Πέρο, την κλινική του αείμνηστου Θεόφιλου Πέρου, όπου γεννούσε η μαμά. Είχε γεννηθεί ήδη; το είχε πληροφορηθεί ότι ήταν αγόρι, άρα θα έπαιρνε κατά το έθιμο το όνομά του; (γεννούσε, βέβαια, η κόρη του, δεν χρειαζόταν κάτι επιπλέον για να ζει δυνατά συναισθήματα) –αλλά και πώς να θυμάμαι τέτοια πράγματα. Το λαμπερό πρωινό θυμάμαι, τη χαρά και την έξαψή μου, να κατηφορίζουμε το φαρδύ πεζοδρόμιο της Βασιλέως Παύλου από το εμπορικό του παππού και θείου Γιώργου, το σημερινό φαρμακείο της Νίτσας, και λίγα βήματα παρακάτω τους πολλούς θαμώνες και την πυκνή αγράμπελη που σκίαζε το τότε καφενείο του Κενενούνη, στα μαγαζιά του Χρήστου Κουλούρα αυτό, και στο πέταλο του λιμανιού συνεχίζοντας, χεράκι με τον παππού οι τρεις μας, ακόμα μία στιγμή, να κοιτάζω από χαμηλά τον εύσωμο και ψηλό παππού, βρισκόμαστε στη γωνία με το σουβλατζίδικο του Μωρέ. Ύστερα, το κρεβάτι στο νοσοκομείο, η μαμά ήσυχη χαμογελαστή, από παντού εκτυφλωτικός ήλιος –η εικόνα στη μνήμη μου-, θυμάμαι τη γιαγιά Καλλιόπη, ποιος ξέρει πώς συμφύροντας εικόνες, λογικά θα έπρεπε να είναι η μητρική γιαγιά Σεβαστούλα δίπλα στη λεχώνα, ή μήπως έλειπε προσωρινά, τον Θανασάκη βέβαια, να κοιμάται, ένα όμορφο βρέφος, και μεταγενέστερη κουβέντα σίγουρα ότι τι ωραίο μωρό, σε αντίθεση με μένα που γεννήθηκα με εμβρυουλκό, με πρωτοείδε η μαμά με πρησμένο κεφάλι, και τρόμαξε. Είναι επίσης πολλές οι εικόνες, από τις εβδομάδες που είχαν προηγηθεί, με τη γιαγιά Σεβαστούλα στο σπίτι να βοηθάει την κόρη της στις δουλειές, μνήμες που καταγράφουν το αίσθημα της προσμονής, παρακολουθώ τις δυο γυναίκες που προετοιμάζουν κάτι πολύ σημαντικό, τον ερχομό του αδελφού μου.
Στη γέννηση του Λάμπρου, 26 Ιουνίου του 1967, στα επτά πια, ο Θανάσης τριών, δεν ξέρω γιατί είμαστε στο σπίτι της γιαγιάς Σεβαστούλας –νοίκιαζαν ακόμα οι παππούδες στην Πλατεία του Πλατάνου- και μάλιστα στις έξι το πρωί, η μαμά καθιστή στο κρεβάτι, ετοιμάζονται να φύγουν για το νοσοκομείο. Αργότερα, στο νοσοκομειακό δωμάτιο της λεχώνας πια -και εδώ οι εκδοχές είναι δύο, είτε γιατί ήτανε τόση η κοιλιά της μαμάς που πολλοί έλεγαν θα κάνει δίδυμα, είτε γιατί στους δρόμους και τις αλάνες (στον κήπο της Χάβρας ή στα Αρχαία του Φόρου ή στο δασάκι του Ηρώου, μπορεί και πενήντα στρέμματα… παιδότοπος) που μεγαλώναμε λυτοί εκείνα τα χρόνια, παρατηρούσαμε τα γεννητούρια γατιών ας πούμε, και εν τινι τρόπω αφομοιώναμε… εμπειρική βιολογία-, ο Θανασάκης έκανε την ερώτηση: «Μαμά, μόνο ένα;»
Γίναμε, λοιπόν, τρεις. Και μα την Αδράστεια, την κούφια ώρα, και όλα τα συναφή, δεμένοι και αγαπημένοι αληθινά.

Σάββατο 30 Ιουνίου 2018

Μία... μίνι φωτογραφική αυτοβιογραφία - 8) Όταν ήμαστε τρεις.


[1]

Δεν έχω παρά ελάχιστες μνήμες, εικόνες ή στιγμιότυπα, παλιότερες από τους μήνες ή τις μέρες που περιμέναμε τη γέννηση του δεύτερου παιδιού στην οικογένεια. Δεν αποκλείεται, βέβαια, οι μνήμες οι προγενέστερες απ’ τον Μάιο του 1964 που γεννιέται ο Θανάσης, να είναι ανακατεμένες με κατοπινές. Όπως συμβαίνει και στις φωτογραφίες -όταν δεν σημειώθηκε στην πίσω τους πλευρά η ημερομηνία λήψης-, αναγκαστικά παραμένουν αχρονολόγητες ή χρονολογούνται κατά προσέγγιση. Πάντως, θυμάμαι με τόση έξαψη τη γέννηση του Θανάση και αργότερα το 1967 του Λάμπρου, που υποθέτω δεν πρέπει να ήμουν και πολύ ευτυχισμένο μοναχοπαίδι.

Δευτέρα 25 Ιουνίου 2018

Από Κρήτη θενά 'ρθει το καλό!


Ήταν ανθισμένες οι πικροδάφνες, κόκκινες οι ρεματιές στα βουνά, οι θάμνοι τα θυμάρια στις πλαγιές μαβιοί, μαβιά και τ' άνθη στις λυγαριές οι ωραιότερες λυγαριές του κόσμου φυτρώνουνε στην Κρήτη. 
Χαίρομαι και συγκινούμαι πια μόνο στην Κρήτη και στον ανατολικότερο σκόρπιο νομό της, τα Δωδεκάνησα.
Όπου αλλού στην Ελλάδα νιώθω περαστικός μονάχα.
Δεν εξηγούνται αυτά τα πράγματα. Ή δεν εξηγούνται σε δυο - τρεις γραμμές, στο ποδάρι.