Σοβαρή υπενθύμιση.

 

(Μια απ' τις χιλιάδες ρεαλιστικές απεικονίσεις της νεοελληνικής αστικοποίησης.)

Κάθε φορά που αηδιάζω απ' τις αισθηματολογίες, τις ηθικολογίες, τις ιδεολογίες, κάνω το στοιχειώδες εξισορροπητικό: σηκώνω το κεφάλι, ατενίζω το τυπικό νεοελληνικό αστικό τοπίο.

Αυτή η εικόνα είμαστε. 

Καλό εμβόλιο και δυναμωμένοι, αδέρφια!

Η ημέρα, λόγω εμβολιασμού, σήκωνε γλυκάκι. Από τη νεραντζούλα του κήπου, από τα... μύχια του σπιτιού. Νεραντζάκι πράσινο και νεράντζι κίτρινο τυλιχτό.

Καλό εμβόλιο και δυναμωμένοι, αδέρφια!

Πρώτο ραντεβού, Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2021, 08.54.

Διαδικτυακό κλείσιμο ραντεβού εντός τριών (3) λεπτών, σαν σε ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα: να μην το χωράει ο (νεοελληνικός) νους!

Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2021, πρώτη δόση εμβολίου AstraZeneca, που έχει και κάτι απ' τ' άστρα, όπως θα 'λεγε κι η μακαρίτισσα Γεωργία Βασιλειάδου.

Η ιστορία μιας λεωφόρου.

Για τη Λεωφόρο των Φοινίκων. Οι δημιουργοί του φιλμ "Η Ιστορία μιας Λεωφόρου" μού ζήτησαν να πω δυο λόγια για τη σχέση της Λεωφόρου με την Κω και τους Κώους.

Αντώνης Νικολής: Μετά τη Λεωφόρο των Φοινίκων δύο ακόμη εκκρεμότητες.

(Δημοσιεύτηκε 12/1/2021 στο έντυπο "Βήμα της Κω", και 14/1/2021 στο ηλεκτρονικό AegeaNews.)

Πριν από μερικούς μήνες, στη διάρκεια του πρώτου γενικού απαγορευτικού (lockdown), μου ζητήθηκε από τη δημοτική τηλεόραση υπό την ιδιότητά μου του Κώου συγγραφέα να πω δυο λόγια στα πλαίσια ειδικού αφιερώματος για τη Λεωφόρο των Φοινίκων, την εμβληματική για την πόλη μας οδό. Είχε προηγηθεί μερικά χρόνια νωρίτερα ένα μικρό σημείωμά μου εδώ στο “Βήμα της Κω”, όπου εξέφραζα την αγωνία μου για τα προσβαλλόμενα απ’ το κόκκινο σκαθάρι φοινικόδεντρα. Είμαι  της άποψης, όπως το δήλωσα και μπροστά στην κάμερα, πως τα δέντρα αυτής της λεωφόρου έπρεπε να είναι φοίνικες, στην ανάγκη και πλαστικοί. Ο Βασίλης Μανιάς, στον οποίο ανατέθηκε από τη νέα δημοτική αρχή η μέριμνα για το πρόβλημα και που πράγματι βρήκε την καλύτερη και οικονομικότερη λύση, πρότεινε και να συμμετάσχω σ’ αυτήν τη δημόσια συζήτηση.

Να σημειώσω επίσης ότι στα είκοσι σχεδόν χρόνια που δραστηριοποιούμαι στο κέντρο, στην Αθήνα, ως συγγραφέας, παραμένω εντούτοις μόνιμος κάτοικος Κω, ανήκω στη ΔΟΥ Κω, είναι η πρώτη φορά που μου ζητήθηκε (υπό την ιδιότητά μου του συγγραφέα) εδώ στο νησί δημόσια (ή και κατ’ ιδίαν) μία γνώμη. Θέλω να πω, και είναι θέμα λεπτό, και παρακαλώ να γίνει αντιληπτό όπως το διατυπώνω: σαν ο καθένας, βέβαια, συμβαίνει να είμαι ο γιος, ο αδελφός, ο φίλος, ο γείτονας, για ορισμένους και ο παλιός δάσκαλος, και με αυτές τις ιδιότητες να επικοινωνώ με όποιους συναντώ στον μανάβη, στο σούπερ μάρκετ, στον δρόμο. Είναι το λιγότερο άτοπο σε μια μικρή επαρχιακή πόλη που ζει με τις όποιες δικές της αξίες, τους όποιους δικούς της ταγούς και λογίους, να πετιέσαι και να λες, «Εγώ, ξέρετε, που είμαι ο… και ο…, και που έχω αυτήν ή την άλλη γνώμη…». Εν πάση περιπτώσει και για να μη μακρηγορώ, με τον καιρό έμαθα την ιδιότητα και τις σκέψεις μου, του συγγραφέα, να μην τις κοινοποιώ, και πάντως όχι δίχως να μου ζητηθούν. Τα τελευταία, λοιπόν, χρόνια θεωρούσα ότι εκκρεμούσαν τρεις κυρίως δράσεις σχετικές με την προσωπικότητα, τον χαρακτήρα ή τις αξίες της πόλης και του νησιού, σκέψεις που όταν μου ζητήθηκε τις εξέφρασα.

Η μία, η πιο άμεση, η Λεωφόρος των Φοινίκων. Σαν αν ξύπναγαν ένα πρωί οι Θεσσαλονικείς κι εύρισκαν γκρεμισμένο τον Λευκό Πύργο. Οι άλλες δύο εκκρεμότητες, η μία, το να τιμηθούν οι συμπατριώτες μας Εβραίοι-θύματα του Ολοκαυτώματος, και η δεύτερη, το έργο του αείμνηστου σπουδαίου γιατρού, Θεόφιλου Πέρου, ο οποίος στα νεότερα χρόνια έκανε και πάλι την Κω κέντρο της ιατρικής στην ευρύτερη νησιωτική περιοχή αλλά και στην απέναντι μικρασιατική ακτή. Σε Θεόφιλο Πέρο και Κώους Εβραίους αναφέρθηκα μονολεκτικά στο τέλος της συνέντευξής μου, έχοντας κατά νου σε εύθετο χρόνο να αρθρογραφήσω εκτενέστερα. Όταν οι υπεύθυνοι της εκπομπής στο τελικό μοντάζ εκτίμησαν ότι οι δύο αυτές αναφορές έμοιαζαν παράταιρες, και μου ζήτησαν εφόσον συμφωνούσα να τις κόψουν, συναίνεσα, και στην επιπλέον ευγενική πρόταση του Β. Μανιά να τις εισηγηθώ σε επί τούτω ειδικό ρεπορτάζ, απάντησα πως προτιμούσα να το κάνω γραπτώς, όπως άλλωστε το σκεφτόμουν εξ αρχής.

Δεν γνωρίζω τον ακριβή αριθμό των θυμάτων, αν ήταν πενήντα, εκατό ή εκατόν πενήντα οι Κώοι Εβραίοι που χάθηκαν στα κρεματόρια, αλλά και ένας μόνο, άνθρωπος δικός μας που καταδικάστηκε να πεθάνει με τον φρικτότερο επινοημένο ποτέ τρόπο (μαζικής) δολοφονίας, όχι γιατί διέπραξε κάτι κολάσιμο που και πάλι θα μιλάγαμε για στυγερό τρόπο θανάτωσης, αλλά μόνο γιατί γεννήθηκε μέλος μιας διαφορετικής, μειονοτικής κοινότητας, θα έπρεπε το λιγότερο να τον μνημονεύουμε. Υπάρχουν ακόμη μαζί με το κτήριο της Συναγωγής, το εβραϊκό νεκροταφείο, ορισμένους απογόνους της οικογένειας Μενασέ, κάποιες ελάχιστες σκόρπιες μνήμες αυτής της κοινότητας στο νησί μας. Να βρούμε τον τρόπο να τις ζωντανέψουμε, να τους αφιερώσουμε έναν δημόσιο χώρο-μνημείο. Και πόσο θαυμάσιο, όσοι τυχόν απόγονοι εκείνων των Κώων εν ζωή, στο Ισραήλ ή αλλού στον κόσμο, να προσκληθούν, να είναι παρόντες στα εγκαίνια του μνημείου.

Για τη μνήμη του Θεόφιλου Πέρου να πω πως δυσκολεύομαι να βρω κάτι πιο ντροπιαστικό για την κοινωνία μας. Και το ακόμη θλιβερότερο, ότι για το έργο και την προσωπικότητα του ανθρώπου 30 χρόνια μετά τον θάνατό του χρειάστηκε να κάνει μνεία ο ίδιος ο γιος του… Θυμάμαι το δέος που μου προξενούσε, από τις δυο κουβέντες του όταν τύχαινε να σηκώσω το τηλέφωνο ενώ γύρευε τον πατέρα μου για κάποια ακτινογραφία, ή και στον δρόμο ακόμη, από απόσταση, που σταμάταγα και τον παρατηρούσα, να κατηφορίζει φέρ’ ειπείν σύννους την Αντιναυάρχου Ιωαννίδη. Υπήρχαν κι άλλοι ένας-δυο Κώοι που μου αποσπούσαν την προσοχή, αλλά κανείς δεν μου προξενούσε τέτοιας έντασης δέος. Όταν ένας άνθρωπος συναντηθεί με τη μοίρα του και ξεπεράσει, γιατί είχε την κλίση και μαζί τον ζήλο, τα συμβατικά μέτρα, και δεν είναι πια μόνο ένας καλός πολίτης, ένας καλός επαγγελματίας, αλλ’ αυτός που διακρίθηκε και που το έργο του ακτινοβολεί, τότε η οικονομία σε κάθε έκφρασή του είναι τουλάχιστον αξιοπαρατήρητη. Όποτε ο πατέρας μου, φοιτητής στην ιατρική Αθηνών τη δεκαετία του 50, ανέφερε τον τόπο καταγωγής του στους καθηγητές του, περίπου συνομηλίκους του Θ.Π., εκείνοι στο άκουσμα της λέξης Κως, απορούσαν εμφατικά τι έγινε, πώς συνέβη και εγκλωβίστηκε «ένας κοτζάμ Θεόφιλος Πέρος εκεί κάτω», αυτός που αν παρέμενε στον πανεπιστήμιο της Αθήνας θα ήταν ο αδιαφιλονίκητος άριστος ανάμεσά τους. Συνάντησα ανθρώπους στην Πάτμο, στη Λέρο, στη Σύμη, στη Ρόδο, που πάνω στην κουβέντα μού έλεγαν πως με θυμόντουσαν παιδί, δηλαδή θυμόντουσαν τα παιδιά που παίζαμε στον δρόμο μπροστά στη Χάβρα και το ακτινολογικό του πατέρα μου, σταλμένοι από τον Πέρο για ακτινογραφία. Θυμάμαι τη μάνα μου ν’ ανεβαίνει τις σκάλες και να φωνάζει στον πατέρα μου, «Χαράλαμπε, σε περιμένουν δυο από την Κάσο…» ή την Κάρπαθο, τη Νίσυρο, την Κάλυμνο βέβαια, Τούρκοι ασθενείς από το Μπόντρουμ απέναντι…

Να πω τέλος –και ειλικρινά γνωρίζω πόσο δύσκολα γίνεται κάτι τέτοιο κατανοητό- όταν είσαι υπερήφανος, πολιτιστικά κατά το δυνατόν αυτάρκης, κάτι που ισχύει για άτομα όσο και για σύνολα, καμαρώνεις, εξαίρεις πρωτίστως όσους και όσα είναι γύρω σου, στον καιρό σου, κάθε λογής αξίες και ανθρώπους. Να το κάνω λιανά με δυο ισοδύναμες αντίθετες υποθέσεις. Αν οι Κώοι είχαμε ανεγείρει ανδριάντα, είχαμε δώσει το όνομα του Θεόφιλου Πέρου σε πολύ κεντρικό δρόμο της πόλης και οπωσδήποτε στο γενικό νοσοκομείο του νησιού, τότε θα είχαμε κατοχυρώσει κάποιο εύλογο δικαίωμα και στην πολύ πολύ μακρινή κληρονομιά, στο κύρος και στο φορτίο πολιτισμού εκείνου του αρχαιότατου Ιπποκράτη. Ή, αντίθετα, (αν οι σπουδές σας ήταν τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων και μπαινοβγαίνατε καθημερινά σ’ αυτά, θα με καταλαβαίνατε), όσο περισσότερο επικαλείται ένας Νεοέλληνας τους αρχαίους ή ένας Κώος τον Ιπποκράτη, τόσο πιο κακομοίρης είναι, πολιτιστικά και μορφωτικά. Αν δεν μπορείς να δεις και ν’ αναγνωρίσεις την αξία δίπλα σου, δεν δικαιούσαι καμιά αξία. Είναι μοιραίο να μιμείσαι πράγματα που δεν είσαι, να μαϊμουδίζεις αξίες που αναδεικνύουν οι άλλοι, όχι εσύ.

Υ.Γ. Αν πρόκειται με αφορμή τα παραπάνω να δοθεί το όνομα του αειμνήστου Θεόφιλου Πέρου σε κάποιον παράδρομο στην άκρη της πόλης, και ταυτόχρονα σε άλλους παράδρομους τα ονόματα και όλων των υπολοίπων τεθνεώτων του ιατρικού συλλόγου, (άραγε γιατί όχι και των οδοντιάτρων, των φαρμακοποιών, των δικηγόρων, των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, των αρχαιολόγων, των μηχανικών, των λογιστών, των εμπόρων, των επιχειρηματιών, γιατί όχι και των χειρωνακτών, των ποικίλων τεχνιτών και πάει λέγοντας), αν είναι να γίνω ο υπαίτιος μιας λίγο έως πολύ τέτοιας θλιβερής ισοπέδωσης, όχι μόνο ανακαλώ το παρόν κείμενο, εν τοιαύτη περιπτώσει σάς υπόσχομαι δεν θα πω, δεν θα σας ενοχλήσω με γραπτό μου ξανά ποτέ.

Στην Κω, 9 Ιανουαρίου 2021.

Με την προσήνεια και τη γενναιοδωρία της Μυρσίνης Ζορμπά.

Έλαβα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και με συγκίνησε πολύ το παρακάτω σημείωμα της Μυρσίνης Ζορμπά* για Το Σκοτεινό Νησί. Το δημοσιεύω με την άδειά της.

"Κύριε Νικολή,

Με αυξανόμενο ενδιαφέρον από σελίδα σε σελίδα διάβασα το σκοτεινό μεν και αλλόκοτο, διαυγές όμως στην παιγνιώδη υπαινικτικότητά του νησί σας.

Να ομολογήσω ότι σπανίως διαβάζω πια ελληνική λογοτεχνία, δεν με ενδιαφέρουν συνήθως οι ιστορίες που επιλέγουν να αφηγηθούν οι συγγραφείς αλλά, κυρίως, ο τρόπος και η γλώσσα.

Χάρηκα, λοιπόν, που αυτή η σχεδόν ασήμαντη ανταλλαγή λόγου ανάμεσα στα πρόσωπα του βιβλίου σας,  κατάφερνε να διατηρεί οικονομία, ακρίβεια, συνέπεια. Κι αυτό, επιτρέποντας σε μένα ως αναγνώστρια,  να σκέφτομαι ανάμεσα στα κενά της ανάγνωσης το κείμενο που διάβασα, να διατηρώ την αίσθηση της ατμόσφαιράς του.

Απόλαυση και ελευθερία. Τώρα πάω για το Γυμναστήριο.

Να είστε καλά και να γράφετε

Εγκαρδίως

Μυρσίνη Ζορμπά"

* [Η Μυρσίνη Ζορμπά γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου του 1949 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών με πτυχίο νομικής. Συνέχισε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Ρώμης, όπου απέκτησε μεταπτυχιακό στη φιλοσοφία του δικαίου. Το 1992 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ των πολιτικών επιστημών από το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Την περίοδο 1973-1992 εργάστηκε ως εκδότρια (εκδοτικός οίκος "Οδυσσέας") και στο ίδιο διάστημα μετάφρασε πολυάριθμα βιβλία πολιτικής επιστήμης από τα Ιταλικά. Το 1992 διορίστηκε σύμβουλος του Υπουργού Πολιτισμού για θέματα πολιτικής βιβλίου και ανάγνωσης και το 1994, πρώτη διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, όπου εργάστηκε για πέντε έτη. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα "Ο ρόλος του βιβλίου στη διαμόρφωση αναγνωστικής συμπεριφοράς στα παιδιά προσχολικής ηλικίας" (1993-1995). Έχει διατελέσει Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του "Ευρωπαϊκού συνεδρίου για τη στρατηγική του βιβλίου στην Ευρώπη σήμερα" (1992 και 1993). Ήταν ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ μεταξύ 2000-2004. Ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Εξωτερικού Εμπορίου, Έρευνας και Ενέργειας, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεολαίας, Εκπαίδευσης, Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και Αθλητισμού (στο πλαίσιο της οποίας υπέβαλε έκθεση για την Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Βιομηχανία), καθώς επίσης και μέλος της Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας Ευρωπαϊκής Ένωσης - Αρμενίας - Ατζερμπαϊτζάν - Γεωργίας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα Δικαιώματα του Παιδιού, συμμετείχε σε ευρωπαϊκές επιτροπές και δίκτυα, ίδρυσε μαζί με άλλους το Δίκτυο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος του ΔΣ μεταξύ 2004-2016. Διετέλεσε μέλος του ΔΣ του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ). Μεταξύ 2008-9 ήταν διευθύντρια του Βιομηχανικού Μουσείου Σύρου. Από το 2006 ως το 2012 δίδαξε πολιτισμική θεωρία και πολιτική πολιτισμού σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Μεταξύ Αυγούστου 2018-Ιουλίου 2019 διετέλεσε Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. (απόσπασμα βιογραφικού από βιβλιοnet)]

Ευτυχές το νέο έτος

 

και καλό εμβολιασμό, αδέρφια.

Ο νιόγερος και το λάδι με σανταλόξυλο για τα γένια του.

Στην κατώτερη ηλικιακή ομάδα (60-69 ετών) και μάλιστα στο κατώφλι της, όμως της δεύτερης φάσης των εμβολιασμών. Όπως το λένε οι αγγλόφωνοι yold (από την portmanteau word / λέξη από σύμπτυξη δύο άλλων, yold <young+old), ας πούμε ελληνιστί νιόγερος, μολονότι υπάρχει δόκιμο στην αργκό ήδη το λήμμα πουρότεκνο (το). Στα πενήντα συνειδητοποίησα την εμμονή μου με τα πολύ μικρά βουρτσάκια για το ξύρισμα, βοηθούσαν και στο να περιποιούμαι το λεπτό γιδάτο μουσάκι που τότε εγκαινίασα -το κράτησα μια γεμάτη δεκαετία. Για εκείνο το βουρτσάκι είχα γράψει και σχετικό διήγημα. Εδώ και λίγους μήνες τρέφω ολόκληρο γενάκι, το περιεργάζομαι, το χαζεύω στον καθρέφτη, δεν το χορταίνω. Ρώτησα τον Ιάκωβο Μπούτζα, τον καλό κουρέα μου, γιατί κάτι είχα δει να διαφημίζεται, αν υπάρχει όντως λάδι για τα γένια. Πώς, μου λέει. Τρία φιαλίδια με λάδια ήξερε να μου προτείνει, ένα που πυκνώνει τα γένια, άλλο που τα ενδυναμώνει, κι ένα τρίτο, αυτό τα μαλακώνει μόνο, όλα με άρωμα σανταλόξυλο. Το τρίτο, αναφώνησα. Και μόνη η λέξη σανταλόξυλο δίνει στο λαδάκι υπόσταση μαγική. Τρεις σταγόνες στην παλάμη και με τις άκρες των δαχτύλων τρίβω και μαλάσσω τα γενάκια. Μια καινούργια ολιγόλεπτη καθημερινή τελετουργία, ας πω συμβατή με την ώριμη φιλαρέσκεια ενός... νιόγερου / yold (το τελευταίο με άπταιστη κρεολέζικη αγγλοελληνική προφορά όπως τα ονόματα Άγγλων ή Αμερικανών συγγραφέων με λατινικούς χαρακτήρες στα εξώφυλλα νεοελληνικών ποιοτικών εκδόσεων). 

Γιορτές και πανδημία.

Φέτος εκτόνωσα τα συναισθήματα των γιορτών (ή βίωσα το πνεύμα τους) φτιάχνοντας γλυκά. Το παράκανα λίγο.

Η Ιερουσαλήμ είναι το σπίτι μου -το τραγούδι της πανδημίας.

Από την ήπειρο την πιο μαγική, από τη Νότια Αφρική και στη γλώσσα των Ζουλού, (δημιουργία του παραγωγού Master KG, τραγουδάει η Nomcebo Zikode), τραγούδι ή τραγουδάκι δεν ξέρω να πω, έπεσα πάνω του τυχαία στο διαδίκτυο, κόλλησα βεβαίως, η ελαφράδα; ο χορός; ο ρυθμός; το χορεύουν λέει οι πάντες, μοιάζει με προσευχή, άρα ακόμα και μοναχές σε προαύλια μοναστηριών, μοναχοί σε πλατείες, πιτσιρίκια ξυπόλυτα σε αυλές με κότες, μεσήλικοι ανάμεσα σε δουλειές, ηλικιωμένοι στους δρόμους. Το τραγούδι, λέει, κυκλοφορεί εδώ κι ένα χρόνο, πια σαρώνει τον πλανήτη, έγινε το τραγούδι της πανδημίας -να την και η συγκίνηση, να την κι η ποίηση. Δεν είναι ντροπή. Δυναμώστε τον ήχο, σηκωθείτε, τα βήματα είναι απλά, μπορεί και να δακρύσετε. Σαν το νερό, το νεράκι, ο ρυθμός ρέει κάτω απ' τα πόδια, ρέει μέσα μας.

Με τη φωνή του Δημήτρη Ψαριανού.

«Μέρες του 1903». Ποίηση Κωνσταντίνος Καβάφης, μουσική Μάνος Χατζιδάκις, τραγούδι Δημήτρης Ψαριανός. 

Στρατηγός Μαρκ Μίλι: Ορκιζόμαστε στο σύνταγμα, όχι σε άτομο, σε χώρα, σε φυλή, σε θρησκεία.

Ο στρατηγός Μαρκ Μίλι (Mark Milley) είναι ο συνειδητός πολίτης του συνταγματικού πολιτεύματος, της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων δηλώνει ανάμεσα σε άλλα: «Δεν ορκιζόμαστε σε βασιλιά ή βασίλισσα, σε τύραννο ή δικτάτορα, δεν ορκιζόμαστε σε άτομο. Όχι, δεν ορκιζόμαστε σε χώρα, σε φυλή ή σε θρησκεία∙ ορκιζόμαστε στο σύνταγμα».

Δεν υπήρξε μεγαλύτερη θεσμική πολιτική κατάκτηση στην ανθρώπινη ιστορία από την πυκνή δήλωση του στρατηγού. Δεν υπηρετούμε άτομο ή συλλογικότητα∙ υπηρετούμε έναν καταστατικό χάρτη, μια συμφωνημένη διατύπωση γενικών αρχών που θεσπίζει η κοινωνία μας, ένα συμβόλαιο. Που είναι, νομίζω, και η ύψιστη απόληξη ή συμπύκνωση των ιδεών του διαφωτισμού.

Αναλογιζόμουν αυτά τα συγκινητικά όταν αίφνης ακόμα δυο σκέψεις πεταχτήκανε μπροστά μου. Η πρώτη, ότι δεν φαντάζομαι κανέναν στρατηγό από καμιά ευρωπαϊκή χώρα, καν απ' τη Μεγάλη Βρετανία και πολύ λιγότερο από τη Γαλλία, που θα μπορούσε να διατυπώσει το ίδιο πράγμα. Η δεύτερη, αυτή απ' την εκπαιδευτική μου θητεία και μακάρι να σφάλλω, πως δεν είναι ούτε τρεις στους δέκα όσοι μπορούν να αντιληφθούν πραγματικά, όσο λιανά κι αν τους τον κάνεις, ετούτον τον γεμάτο αντινομίες ορισμό του συνταγματικού πολιτεύματος. 

Η αξιοπρέπεια μετράει.

 

Όταν η συγκίνηση, καίρια και βαθιά, σπάει το κέλυφος της επικαιρότητας (ή τη στιβάδα του πραγματικού): ο πολιτικός αναλυτής του CNN Βαν Τζόουνς (Van Jones) ξεσπάει σε κλάματα, αλλά δεν αισθηματολογεί.

Μία απλή ίωση ήτανε και πέρασε...

Για τη μεγάλη φιλελεύθερη δημοκρατία των ΗΠΑ το σύγχρονο τέρας του "αντισυστημικού" λαϊκισμού ήτανε μια απλή ίωση εντέλει, πάει πέρασε. Σύντομα θα είναι παρελθόν και το ομόλογό του (brexit κτό) στο ένδοξο κοινοβουλευτικό βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δύο αυτές χώρες είναι στους θεμελιώδεις θεσμούς τους φιλελεύθερες, τέτοιες αρρώστιες τις περνάνε στο πόδι. 

Τρέμω στην ιδέα τι θα συμβεί όταν το αντίστοιχο τέρας χτυπήσει στην κεντρική Ευρώπη ή για την κατεύθυνση που θα πάρει το ήδη υπάρχον στην ανατολική...

Όσο για μας, στο σπίτι του πολλάκις κρεμασμένου, ας μη μιλάμε για το σχοινί -το ηπιότερο να πω...

Πάει και το τρίτο...

Πάει και το τρίτο κεφάλαιο του (ιστορικού) μυθιστορήματος που γράφω από τον περσινό Νοέμβριο. Τέτοια εποχή του χρόνου, αν είμαι καλά, το πιθανότερο θα τελειώνω και το τελευταίο, το έβδομο κεφάλαιο -αναφέρομαι βέβαια στο πρώτο γράψιμο. Πλησιάζω στο μέσον του κειμένου -υποθέτω το μέσον- ήδη ξεπέρασε σε έκταση κατά πολύ τους υπολογισμούς μου, σε αριθμό λέξεων προσεγγίζει περίπου το «Ο θάνατος του μισθοφόρου»∙ συνεχίζω σε δημιουργική ευφορία, κόντρα στη δυστοπική σχεδόν συγκυρία που ασφαλώς δεν βοηθάει. 

Είναι δύσκολη μοίρα η λογοτεχνία, μα δεν έχω παράπονο. Δεν είν' εύκολη ή διαρκής η χαρά της, όμως σαν έρχεται είναι πυκνή, μοιάζει με απόσταγμα εκλεκτής ηδονής.

(Φωτογραφία: 19-9-2020, Φαιστός, στο καφενείο του αρχαιολογικού χώρου.)

Γιώργος Στρατάκης: Κερά Ρήνη.

Γιώργος Στρατάκης: κερά Ρήνη. Σε ποίηση Σταύρου Τζανή. (Από την ενότητα των τραγουδιών του Νίκου και Γιώργου Στρατάκη με τίτλο: "Επέλαση".) Κι άλλες παλιότερες αναρτήσεις με τους αδερφούς Στρατάκη / τα Στρατάκια.

Η συνάφεια.

Ένα μικρό απόσπασμα από τα «Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία (Γκόγκολ, Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, Τσέχοφ)» του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ [μετ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020, σελ. 41-42]:

(...) Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι επί της ουσίας δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των στόχων που καλούνταν να υπηρετήσουν οι λογοτέχνες των δυτικοευρωπαϊκών ολοκληρωτικών καθεστώτων του Μεσοπολέμου και αυτών που θέτουν για τη λογοτεχνία οι μπολσεβίκοι. Έτσι, ο ένθερμος ναζί δρ. Ρόζενμπεργκ, υπουργός Πολιτισμού στη χιτλερική Γερμανία, έγραφε: «Η προσωπικότητα του καλλιτέχνη θα πρέπει να αναπτύσσεται ελεύθερα, δίχως περιορισμούς. Με μία προϋπόθεση: να μην αμφισβητεί τα πιστεύω μας». Αλλά και ο Λένιν από την πλευρά του τόνιζε: «Κάθε καλλιτέχνης έχει δικαίωμα στην ελεύθερη δημιουργία∙ όμως εμείς, οι κομμουνιστές, πρέπει να τον καθοδηγούμε, με βάση ένα γενικότερο σχέδιο». Η σχεδόν απόλυτη σύμπτωση των δύο αυτών διατυπώσεων θα μπορούσε να είναι διασκεδαστική, αν οι συνέπειές της δεν ήταν τόσο θλιβερές. (...)

Το προνόμιο του μαρτυρίου.

«Καθώς ο ανθύπατος Άρριος Αντωνίνος πραγματοποιούσε τη συνήθη του περιοδεία στη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας, οι χριστιανοί της περιοχής εμφανίστηκαν σύσσωμοι μπροστά του (έτσι βεβαιώνει ο πληροφοριοδότης μας), απαιτώντας το προνόμιο του μαρτυρίου. Ο έκπληκτος διοικητής έστειλε ορισμένους για εκτέλεση, αλλά απομάκρυνε τους υπόλοιπους με περιφρόνηση. "Αν θέλετε άθλιοι να πεθάνετε", τους είπε, "χρησιμοποιήστε σχοινιά ή κανέναν γκρεμό". Βρισκόμαστε γύρω στο 185, στα χρόνια του Κόμμοδου, που οι χριστιανοί δεν διώκονταν από τις αρχές.»

[Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Ι. Κυρτάτα Η ΟΔΟΣ και τα βήματα των πρώτων χριστιανών, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου, Αθήνα 2020, σελ. 145. Δεν θα μπορούσαν να λείψουν ως "βιβλιογραφία" για το ιστορικό μυθιστόρημα που γράφω σελίδες του εμβριθούς ιστορικού και πανεπιστημιακού δασκάλου αλλά και γλαφυρότατου αφηγητή Δημήτρη Κυρτάτα -εκτός από την Οδό και τα βιβλία: Ιερείς και προφήτες (εκδ. Καρδαμίτσα), Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας (εκδ. Αλεξάνδρεια) και άλλα.]

Το πνεύμα, η ειρωνεία, το χιούμορ.

Όταν πλεονάζουν οι αισθηματολογίες, οι ηθικολογίες, οι ιδεολογίες, τότε εύλογα περισσεύουν το πνεύμα, η ειρωνεία, το χιούμορ.

Μικρό σχόλιο για την απομάκρυνση του Στέφανου Κασιμάτη από την Καθημερινή. 

Για τον Σ.Κ. ένα σημείωμα στο μπλογκ εδώ πριν από δέκα χρόνια, και αργότερα, το 2016, σε υστερόγραφο άρθρου μου στην Athens Voice.

Ένα νησί, ένα θωρηκτό, μία πόλη.

Εντόπισα σε σελίδα του fb σχετική με τα Δωδεκάνησα (Γεωργαλλίδης Σταύρος, Η Ρόδος του χτες), σε εκτενές κείμενο για το τέλος της τουρκοκρατίας, την κατάκτηση των νησιών μας απ' τους Ιταλούς το 1912, ειδικά τη φράση "Την ίδια ημέρα το θωρηκτό «R.N. Napoli» καταλαμβάνει τη νήσο Kω". Γκούγκλαρα και για την εικόνα του θωρηκτού -ο στιγμιαίος οίστρος δεν με κέντριζε για τις παραπάνω μόνο πληροφορίες: ώστε το νησάκι μου το αποδέσμευσε από την καθυστερημένη οθωμανική ανατολή ένα θωρηκτό με το όνομα της αγαπημένης πόλης; Το ήξεραν άραγε αυτό τα κύτταρά μου; Τον περασμένο Απρίλη των αυστηρών μέτρων λόγω της πανδημίας (lockdown) θα ήμουν εκεί, είχα ήδη αγορασμένα τα αεροπορικά, όμως καθώς πτήσεις και μετακινήσεις απαγορεύτηκαν, το δεκαήμερο στη Νάπολη αναβλήθηκε επ' αόριστον, έδωσα ωστόσο στον εαυτό μου την υπόσχεση το πρώτο εκτός Ελλάδος ταξίδι να είναι εξάπαντος προς την αρχοντική μεγαλούπολη, για όσα ζήσαμε, για ό,τι ακυρώθηκε, για να δέσουν ξανά έστω μόνο συμβολικά οι συνειρμοί, τώρα πια και για κείνο το θωρηκτό, το Napoli. Μαζεύτηκαν πολλά: η συμμαθήτρια της μαμάς μου, ο Βιττόριο ντε Σίκα, η οιονεί πρωτεύουσα του νότου άρα και της Σικελίας, οι πόλεις μας που τις φτιάξαν Σικελοί, αλλά κι οι ναπολιτάνικες μουσικές, ο Sergio Bruni ο ευγενής, και άλλα τόσα πολλά, η αυθεντικότερη και κοντινότερη για πολλούς λόγους σε μας δυτική πόλη.  

 

[I' Te Vurria Vasà Sergio Bruni (live)]