Συνεντεύξεις / "Λισαβόνα"

Αντώνης Νικολής

Μπολερό με τον θάνατο στη Λισαβόνα
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

Ενα ζευγάρι εξηντάρηδων κάνει διακοπές στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας (πόλη γνώριμη από παλιότερα ταξίδια τους) προσπαθώντας να ξεφύγει από τη σκιά της απώλειας της 24χρονης κόρης τους τρία χρόνια πριν.
Πρόκειται για το καινούργιο έργο του Αντώνη Νικολή «Λισαβόνα», που ανεβαίνει στις 27 Φεβρουαρίου στο θέατρο «Στοά», στου Ζωγράφου, σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου, που πρωταγωνιστεί μαζί με τη Λήδα Πρωτοψάλτη. Είναι το τρίτο έργο του φιλόλογου Αντώνη Νικολή, που μας τον πρωτογνώρισε σκηνοθετικά ο Σταμάτης Φασουλής: το πρώτο ήταν «Ο κύριος Εμμανουήλ και ο... Ροΐδης» (το 2002 στο «Θέατρο της Ανοιξης» στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας) και το δεύτερο «Το σπίτι φεύγει» (το 2003, στο θέατρο «Χορν»).
Με τον Αντώνη Νικολή λοιπόν, που ζει στη γενέτειρά του Κω κι έχει εκδώσει μια νουβέλα επιστημονικής φαντασίας πριν από λίγους μήνες, με τίτλο «Το σκοτεινό νησί» (εκδόσεις «Κριτική»), είναι η κουβέντα που ακολουθεί.

Το ερέθισμα και η επιδίωξή σας γράφοντας τη «Λισαβόνα» ποια ήταν;

«Πρώτα... είδα τους δύο αντιήρωές μου να περπατούν μέσα στην πόλη, ύστερα αντιλήφθηκα το πένθος τους. Μέχρι τα μισά της τρίτης εικόνας/σκηνής κάτι συνέβαινε στο παιδί τους, δεν ήξερα ακριβώς τι.
Αλλά για να σας απαντήσω ουσιαστικά, επιτρέψτε μου μια παρέκβαση. Το καλοκαίρι του 2000, στον Αγιο Παύλο της νότιας Κρήτης, γυμνός με κόσμο γύρω μου, επίσης γυμνιστές, διαβάζοντας για πολλοστή φορά το "Περιμένοντας τον Γκοντό", μου αποκαλύφθηκαν αίφνης δύο πράγματα: πρώτον ότι διάβαζα την ωραιότερη κωμωδία, δεύτερον, το μυστικό που μου μάθαινε ο Μπέκετ, το ίδιο που θα μπορούσαν να με διδάξουν και οι αρχαίοι δραματουργοί βέβαια: τα έργα τα γράφουμε στη σκηνή, ευρισκόμενοι νοερά στη σκηνή, δεν τα μεταφέρουμε στη σκηνή. Μιμούμαστε ιδιολέκτους, αισθήματα, τη ζωή εντέλει, δεν τα αντιγράφουμε με μαγνητόφωνα ή με κάμερες. Οπως έγραφε ο Στανισλάφσκι, στη σκηνή για να υποδυθείς το χαλαρό, μόνο χαλαρός δεν είσαι• το ίδιο κι ο σκηνικός λόγος: μοιάζει προφορικός, ας πούμε, μόνο προφορικός δεν είναι. Υπ' αυτή την έννοια, λοιπόν, και η αγαπημένη πόλη και το πένθος των δύο προσώπων του έργου βρίσκονταν στο ρευστό της μνήμης μου και ήταν μιμήσεις αισθημάτων μου».

Κριτικές: "Το Σκοτεινό Νησί"

Μύθος από το μέλλον σχολιάζει το σήμερα


Του Μακη Πανωριου

Αντώνης Νικολής: Το σκοτεινό νησί, νουβέλα, «Εμπειρία Εκδοτική», Αθήνα 2008, σελ.: 172

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Ακόμη κι όταν ο μύθος τοποθετείται στο ζοφερό μέλλον, είτε υπό την έννοια της «προφητείας» είτε της μετεξέλιξης του παρόντος, στην πραγματικότητα σχολιάζει το παρόν. Που δεν είναι παρά το αύριο του παρελθόντος, αν μπορεί να μεταχειριστεί κανείς αυτό το «παράδοξο» ιδεολογικό σχήμα, προκειμένου να «εικονογραφήσει» ένα σήμερα-παρόν του οποίου οι συντεταγμένες συγκεντρώνουν όλες τις δυσοίωνες προβλέψεις για ένα τουλάχιστον αδιεξοδικό, επικείμενο μέλλον.

Κριτικές: «Ο κ. Εμμανουήλ και ο ... Ροΐδης»

«Ο κ. Εμμανουήλ και ο ... Ροΐδης» του Αντώνη Νικολή στο Θέατρο της Ανοιξης

Ο ηθοποιός δίπλα στο συγγραφέα
Του ΜΗΝΑ ΧΡΗΣΤΙΔΗ

Την περασμένη εβδομάδα κάναμε έναν απολογισμό του θεατρικού καλοκαιριού που τέλειωσε.
Ηταν αλήθεια όμως; Τέλειωσε πράγματι το θεατρικό καλοκαίρι; Τότε, τι ήταν αυτό που είδαμε στο θέατρο της «Ανοιξης» πριν τελειώσει ο Σεπτέμβριος; Αρχή του θεατρικού χειμώνα ή συνέχεια του καλοκαιριού; Νομίζω, ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Κατά τη γνώμη μου, ήταν το θέατρο μιας νέας άνοιξης που έρχεται. Διότι το μονόπρακτο που είδαμε, «Ο κ. Εμμανουήλ και ο... Ροΐδης», του Αντώνη Νικολή, ήταν μια νέα, εντελώς πρωτότυπη, φωνή του θεάτρου μας, που είχε την τύχη να την ακούσουμε σε μια σπάνια παράσταση του Σταμάτη Φασουλή. Ενα έργο δηλαδή και μια παράσταση που, αν δεν είχε τελειώσει το θεατρικό καλοκαίρι, θα μπορούσαν κάλλιστα να πάρουν μία από τις πρώτες θέσεις αυτής της περιόδου.

Ο φθόνος φυλάει τους ατάλαντους.

Η παλαιότερη και πλέον συνωμοτική λέσχη: αυτή που στελεχώνεται παραβύστω από το φθόνο. Συνεδριάζει στο πηχτό υποσυνείδητο, και τα μέλη της αναγνωρίζονται, συνεργάζονται και επικοινωνούν και μόνο με τους κωδικούς των θολών βλεμμάτων. Σε περιοχές του πλανήτη θεσμικά και πολιτικά υπανάπτυκτες, τύπου Βαλκάνια - Ανατολική Ευρώπη, ο μόνος ευέλικτος, αποτελεσματικός, ισχυρός οργανισμός.

Το φαυλεπίφαυλο -σκέτο.

Εδώ που τα λέμε το φαυλεπίφαυλο, μόνο του, αρκεί. Ούτε νεοελληνικό ούτε κράτος. Δεν την αξίζουν τόση κατάντια οι άλλες δύο λέξεις. Κι ακόμα πιο σωστά, γιατί, καθώς θα κυλάει ο καιρός και θα προστίθεται μοιραία κι άλλος λαϊκισμός και η εξ αυτού διαφθορά, δε θα χρειάζεται πια να προσδιορίσουμε ποιο, όλοι θα καταλαβαίνουμε τι, (το φαυλεπίφαυλο, μα ναι, μα βέβαια, ποιο άλλο;) σαν ένα σχήμα κατ' εξοχήν.

Το φαυλεπίφαυλο...

φαυλεπίφαυλο: επίθετο, το καθ' υπερβολήν φαύλο, ει δυνατόν άπαξ, στη σύναψη το φαυλεπίφαυλο νεοελληνικό κράτος.

Ραντεβού με το χάος...

Στα επόμενα 20 χρόνια, τα πρώτα 10 κυρίως, ο Αρκτικός Ωκεανός τους θερινούς μήνες δε θα έχει καθόλου πάγο, ο Βόρειος Πόλος θα είναι μόνο ένα νοητό σημείο σε μια απέραντη θάλασσα, προβλέπει μελέτη του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ που δόθηκε στη δημοσιότητα χτες.

Η γη μάς ήθελε ίσους, λίγους και φτωχούς (ολιγαρκείς, -να το απαλύνω λίγο).
Για να καταφέρουμε ελάχιστα το πρώτο, από το Διαφωτισμό και δώθε, κοντά δυόμισι αιώνες, φτάσαμε στον πληθυσμό των επτά δισεκατομμυρίων και ανάμεσά τους να συγκαταλέγονται σε πολλά εκατομμύρια οι προκλητικότατα πλούσιοι.

Μέσα σε δυο - τρεις δεκαετίες να προλάβουμε τι πια;

Θα χρειαστούν προμήθειες.

Από το φθινόπωρο του 2008, πέρα από εκλογές, πρόσωπα και άλλα επουσιώδη, τη χώρα την κυβερνούν ΕΛΛΕΙΜΜΑ και ΧΡΕΟΣ. Θα απομείνει, άραγε, κανείς ή τίποτα από το ούτως ή άλλως σαθρό ιθαγενές πολιτικό σύστημα; (Σαθρό από τον πολύ λαϊκισμό, και η ερώτηση ρητορική, βέβαια.)

Να πάρουμε βαθιά ανάσα, προτείνω. Κι επίσης να προμηθευτούμε καλή και πολλή λογοτεχνία.

Έρχεται μιζέρια, έρχεται θόρυβος.