Οι ιδέες είναι ατελή δημιουργήματα του νου.

Μαζί με την ευχή και για το 2024: υγιείς και μακάρι μειλίχιοι να χαιρόμαστε την ποίηση που μας αναλογεί, οι απαντήσεις μου στο Ερωτηματολόγιο του Βήματος (Νέες Εποχές, σελ.7, Κυριακή 31 Δεκεμβρίου 2023 / Επιμέλεια Μάρκου Καρασαρίνη). 

 

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ / Αντώνης Νικολής

«Οι ιδέες είναι ατελή δημιουργήματα του νου»

Γεννήθηκε το 1960. Σπούδασε κλασική φιλολογία. Είναι συγγραφέας, μυθιστοριογράφος. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, με τίτλο «Περεγρίνος», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Ακόμα ένα σημείωμα της Άννας Δαμιανίδη για τον Περεγρίνο.

Η καλή συγγραφέας και δημοσιογράφος Άννα Δαμιανίδη προτείνει τον "Περεγρίνο", σε τέσσερις -τις πιο πυκνές και τιμητικές- γραμμές, στη λίστα του comfort-zone: 25 Έλληνες συγγραφείς μάς προτείνουν τα βιβλία που ξεχώρισαν το 2023.

“Περεγρίνος”, Αντώνης Νικολής, εκδόσεις Αρμός

Απολαυστική και ολοζώντανη περιπλάνηση στην πολύ ελληνική Ανατολή της ρωμαϊκής ακμής, τον 2ο μ.Χ. αιώνα, μαζί με έναν φιλόσοφο που δεν κατάφερε να συγκινήσει τα πλήθη παρά μόνο όταν ανάγγειλε -και τελικά πραγματοποίησε- την αυτοπυρπόλησή του. Δεν έχω βυθιστεί στον αρχαίο κόσμο με πειστικότερο τρόπο. Επίτευγμα έρευνας και δημιουργίας, και με εξαιρετικά ελληνικά!

Ο Ηλίας Κανέλλης για τον Περεγρίνο στο the books' journal, τεύχος 148.

Στο αφιέρωμα του the books' journal / το περιοδικό των βιβλίων Βιβλία για τα Χριστούγεννα 2023 / Επιλογή με εκδόσεις που αξίζει να διαβάσετε, ο Ηλίας Κανέλλης σημειώνει και πάλι για τον "Περεγρίνο": 

Αντώνης Νικολής, Περεγρίνος,
Αρμός, 511 σελ.
Στην Ολυμπιάδα του 165 μ.Χ., ο κυνικός Περεγρίνος, ένας άνθρωπος που δεν κατάφερε να διακριθεί όπως θα ήθελε, αυτοπυρπολείται και πεθαίνει. Έκανε πράξη την εξαγγελία του στην προηγούμενη Ολυμπιάδα, αποδείχτηκε συνεπής – και αφού δεν κατάφερε να είναι ξεχωριστός στη ζωή, ξεχώρισε με το θάνατό του. O ήρωας θα μπορούσε να είναι σύγχρονός μας. Όμως, ζει και κυκλοφορεί σε έναν μακρινό κόσμο, τον ελληνορωμαϊκό, την εποχή της Β΄ Σοφιστικής και του Αρχαίου Μυθιστορήματος. Ο συγγραφέας του τον ανασυνθέτει μέσω της δημιουργικής φαντασίας του, με βασικά στοιχεία δάνεια από έναν λίβελο εναντίον του που εκφώνησε ο Λουκιανός, τα οποία συμπληρώνονται από τη συστηματική καταγραφή της εποχής στην οποία αναφέρεται. Ιδιαίτερη είναι η φροντίδα του συγγραφέα για την αναπαράσταση των κοινωνιών της εποχής, στα τρία κοσμοπολίτικα κέντρα που τότε δέσποζαν, τη Ρώμη, την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια. Πειθαρχία, γνώση, βαθιά συγκρότηση, σκληρή δουλειά, έρευνα και δημιουργική φαντασία συνθέτουν ένα μυθιστόρημα που είναι αδύνατον να μη γοητεύσει και να μη συγκινήσει τους αναγνώστες του. Η.Καν.

Περεγρίνος-η εκδήλωση στο YouTube.

 Τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2023, στο πατάρι του Αρμού.

11 Δεκεμβρίου 2023. Ο Περεγρίνος στο πατάρι του Αρμού.

 

Η εκδήλωση στο πατάρι του Αρμού, όπως την εξήγγειλαν κι όπως τη σχολίασαν φιλαναγνώστες, συγγραφείς και λογοτέχνες (στο fb).

 

Σπυριδούλα Αποστολού, φιλαναγνώστρια. 

Τα βιβλία του τα ρουφούσα κυριολεκτικά. Ήταν γραμμένα σε γλώσσα εκλεπτυσμένη, συναρπαστικά τόσο για τους λογοτέχνες όσο και για τους λόγιους, σε κανένα δεν επαναλάμβανε ό,τι είχε πει στα προηγούμενα, και ακριβώς αυτή του η καλλιέργεια ήταν που με τράβηξε περισσότερο από καθετί. Είχα εντυπωσιαστεί πολύ, πράγμα που συνέβαινε σπάνια όταν επρόκειτο για σύγχρονη λογοτεχνία.

Με λόγια από την αυτοβιογραφία του Κανέτι, η απάντηση στο γιατί ο Αντώνης Νικολής με κατέκτησε. Και δεν είμαι η μόνη που αισθάνομαι έτσι. Σήμερα στον Αρμό συγκίνηση, ανιδιοτελής ενθουσιασμός, αναγνώστες αφοσιωμένοι με ένα είδος καταληψίας.

 

Ηλίας Κανέλλης, συγγραφέας, δημοσιογράφος. 

 

Σήμερα στον ΑΡΜΟ παρουσιάζεται ένα σπουδαίο βιβλίο, ενός συγγραφέα που εργάστηκε σκληρά για αυτό. Συνιστώ στους φίλους τον Περεγρίνο του Αντώνη Νικολή για πολλούς λόγους - αλλά κυρίως επειδή είναι η γοητευτική δουλειά ενός μορφωμένου ανθρώπου που αξίζει να τη συναντήσουν οι αναγνώστες.

 

 

 

 

Κώστας Κουτσαντώνης, συγγραφέας, νομικός. 

 

Εξαιρετική παρουσίαση, χθες στον "ΑΡΜΟ", του νέου έργου (ιστορικού μυθιστορήματος) του γνωστού Λογοτέχνη και Φιλολόγου Αντώνη Νικολή. Εντυπωσιακή η ευρυμάθεια του συγγραφέα που μίλησε εκτενώς για τις ιστορικές και φιλοσοφικές πηγές της έμπνευσής του και χαρακτήρισε το βιβλίο ως το "magnum opus" της λογοτεχνικής διαδρομής του. Πολύ ποιοτική και η εισαγωγή της Καθηγήτριας της Κλασικής Αρχαιολογίας κ. Παυλίνας Καραναστάση.

 

 

 

 

Γιώργος Μητάς, λογοτέχνης.

 

Ο ΠΕΡΕΓΡΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Με παθιασμένο, χειμαρρώδη, καίριο λόγο, ο Αντώνης Νικολής μας πήρε μαζί του χθες σε μια συναρπαστική περιήγηση στην Αλεξάνδρεια, τη Ρώμη, την Αθήνα και την Ολυμπία του 2ου μ.Χ. αιώνα - τα χρόνια της δυναστείας των Αντωνίνων -, στο μυαλό, την καρδιά, την ψυχή του ήρωά του, Περεγρίνου, αλλά και στα άδυτα του κ ό σ μ ο υ του συγγραφέα – πάντα το πιο συναρπαστικό κομμάτι, για εμάς, όταν έχουμε την τύχη να το συναντήσουμε σε κάποια παρουσίαση.

Γεμάτο το πατάρι του Αρμού, στο ιστορικό "βιβλιοπωλικό" κέντρο της πόλης, από ανθρώπους που είχαν έρθει αποφασισμένοι να ακούσουν.

Μια πολύ ωραία βραδιά για τη λογοτεχνία.

 

 

Εύα Στάμου, λογοτέχνις.

 

Παρουσιάστηκε χθες στο πατάρι των εκδόσεων Αρμός το βιβλίο του Αντώνη Νικολή 'Περεγρίνος: μια μυθιστορηματική βιογραφία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο''. Ο γοητευτικός, γεμάτος πάθος για τη λογοτεχνία λόγος του συγγραφέα και η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εισήγηση της ομότιμης καθηγήτριας κλασικής αρχαιολογίας Παυλίνας Καραναστάση δημιούργησαν μια σχεδόν κατανυκτική ατμόσφαιρα.

 

 

 

 

 

Ελένη Σταυρακάκη, φιλαναγνώστρια. 

 

Χθες βράδυ ζήσαμε μια συναρπαστική βραδιά στην παρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήματος του καταξιωμένου συγγραφέα Αντώνη Νικολή.

Δεν θα σταθώ ούτε στην εξαιρετική εισήγηση της καθηγήτριας αρχαιολογίας κ. Παυλίνας Καραναστάση, ούτε στα τόσο σπουδαία λόγια του κ.Νικολή.

Θα σταθώ στην κατάθεση ψυχής του συγγραφέα για το βιβλίο του, καρπό ερευνητικού μόχθου πολλών ετών, πάθους και αγωνίας για το τέλειο.

Μέσα σε συναισθηματική φόρτιση μοιράστηκε μαζί μας την αγωνία του για την ακρίβεια και την πληρότητα των περιγραφών του, την επιτυχή παρέμβαση της φαντασίας του, καταγραφές που πέρασαν από τη βάσανο της μεγαλοφυίας και της βαθιάς γνώσης του χαρισματικού λογοτέχνη. Δυνατές εικόνες, δύσκολα λόγια βγαλμένα από τα μύχια της ψυχής του, καθήλωσαν το ακροατήριο που τον τίμησε με μια βαθιά υπόκλιση.

 

 

Η Άννα Δαμιανίδη για τον "Περεγρίνο".

Η καλή δημοσιογράφος και συγγραφέας Άννα Δαμιανίδη στο fb, 2/12/2023:

"Πόση έρευνα πρέπει να έκανε ο Αντώνης Νικολής για να γράψει αυτό το βιβλίο, δεν μπορώ να φανταστώ, γιατί καθώς με κρατά από το χέρι και σεργιανίζουμε στις μικρασιατικές πόλεις και στην Αλεξάνδρεια, στη Ρώμη και στην Αθήνα, σε φτωχογειτονιές και σε παλάτια και είναι όλα τόσο ζωντανά, γεμάτα μυρωδιές και γεύσεις, ξεχνιέμαι σα να μπήκα απλώς σε διαστημόπλοιο του χωροχρόνου. Τελειώνει σε λίγες σελίδες και δεν θέλω να προσγειωθώ…"

Η Μάγδα Τσιρογιάννη για τον "Περεγρίνο" στα Νέα / Βιβλιοδρόμιο.

Γράφει η ΜΑΓΔΑ ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗ 

ΤΑ ΝΕΑ Βιβλιοδρόμιο σελ.7, Σαββατοκύριακο 2-3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023

Αντώνης Νικολής

Συμφορά από το πολύ μυαλό

Ο Αντώνης Νικολής, πεζογράφος (και κλασικός φιλόλογος), έπειτα από τρεις νουβέλες και δύο μυθιστορήματα, ήταν ίσως επόμενο να γράψει ένα έργο με μεγάλη λογοτεχνική και ιστορική ενδοχώρα, τον κόσμο της μεγαλύτερης διάδοσης της ελληνικής γλώσσας στον δεύτερον αιώνα μ.Χ., εποχή της Β’ Σοφιστικής και του αρχαίου μυθιστορήματος. Τότε που έζησε  ο Λουκιανός (120-180 μ.Χ. περίπου)  απ’  τα Σαμόσατα της Κομμαγηνής, ένα εξελληνισμένο βασίλειο απ΄ τον καιρό των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην τότε Συρία.  

Έργο του Λουκιανού είναι ο λίβελος (επιθετικό κείμενο πολεμικής) «Περί της Περεγρίνου τελευτής». Κατά τον Λουκιανό, ο κακοδαίμων (δυστυχής) Περεγρίνος,  που αποφάσισε να τον αποκαλούν Πρωτέα, ήταν κυνικός φιλόσοφος, γεννημένος στο Πάριον του Ελλησπόντου. Περιπλανήθηκε στην Αρμενία  και στην Παλαιστίνη κοντά στους χριστιανούς όπου  εξηγούσε τις ιερές γραφές τους και έγραφε συνοδευτικά ερμηνευτικά κείμενα.  Ξαναγύρισε στο Πάριον, έδωσε την περιουσία του στην πόλη και ακολούθως πήγε  στην Αίγυπτο, στον φιλόσοφο Αγαθόβουλο. Εκεί ήταν προκλητικός, έκανε ασχημίες, ξύρισε το κεφάλι του και κάλυπτε το πρόσωπο με λάσπη. Από την Αίγυπτο βρέθηκε στην Ιταλία και τέλος στην Ελλάδα, στην Ολυμπία, όπου έπεσε στην πυρά το 165 μ.Χ. Ο Λουκιανός, με πνευματώδη και ειρωνικό τρόπο, τον κατηγορεί για αγυρτεία και δοξομανία, γράφει ότι υπήρξε μοιχός, διαφθορέας νεαρού  και πατροκτόνος και ότι αυτοπυρπολήθηκε για να κερδίσει δόξα και υστεροφημία, αντί να αναζητά μόνον την αλήθεια, ως  φιλόσοφος. Ο «Περεγρίνος», το ιστορικό μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή, δεν είναι ιστορική βιογραφία, είναι ελεύθερη μυθοπλασία. Ο συγγραφέας, εξοικειωμένος με την εποχή και τα σπουδαία ιστορικά μυθιστορήματα του κανόνα, όπως «Σαλαμπό» και «Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου» του Φλωμπέρ, «Αδριανός» της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και άλλα ανάλογα, έγραψε τον πολυτάραχο βίο του Περεγρίνου, σύνθεση μιας ισχυρής, δημιουργικής φαντασίας, όσο και προϊόν ενδελεχούς έρευνας. Περιγράφοντας νοοτροπίες, ήθη, εικόνες, περιβάλλον, τοποθετεί τη δράση στις αρχαίες πόλεις: Πάριο (Μυσία), Κύζικο (Φρυγία), Νικόπολη (Αρμενία), Πέργαμο, Σμύρνη, Έφεσο, Καισάρεια Ιουδαίας, Αλεξάνδρεια, Μερόη (Άνω Νείλος), Ρώμη, Αθήνα, Ολυμπία, αναβιώνοντας το αρχαίο μυθιστόρημα, στα πλαίσια της σημερινής μυθιστορηματικής συνθήκης. 

Αρχαιομάθεια, ιστορική αληθοφάνεια, αναλυτική αφήγηση, περιγραφική δεινότητα,  η γλώσσα του βιβλίου είναι άκρως λογοτεχνική με βαθιές ρίζες, ένα ελάχιστο παράδειγμα: «…η Πλαγγόνα υποτονθόριζε (μουρμούριζε) προσευχές και παρακλήσεις…» το ρήμα, όπως στον Παπαδιαμάντη. Μόνον τα χωρία της Ιλιάδας και της Οδύσσειας (περίπου 30) και οι αναφορές στους αρχαίους συγγραφείς, ριζώνουν το κείμενο στις απαρχές της γραπτής ελληνικής γλώσσας.  

Συμπάθησα τον μυθιστορηματικό Περεγρίνο, σαν καλοπροαίρετος αναγνώστης, για όλες εκείνες τις μικρές στιγμές που φωτίζουν τον άνθρωπο ο οποίος ανεπίγνωστα παρασέρνεται από την ίδια την εποχή του, δίχως να μπορεί να διακρίνει πραγματικά το δικό του πεπρωμένο. Το βιβλίο  είναι μια μεγάλη τοιχογραφία της εποχής, γεμάτη πειστικούς μυθιστορηματικούς χαρακτήρες. Κι ο συγγραφέας, ως παντεπόπτης αφηγητής, δεν ταυτίζεται με αυτούς. Αντίθετα, τους περιγράφει, θα έλεγα, από απόσταση κλασική.  

Έχοντας παραστάσεις απ΄ τη λογοτεχνία μας ( Καβάφης, Σεφέρης, Τσίρκας) κι απ΄ όσα γνωρίζω γι’ αυτόν τον κόσμο, τον από άποψη πολιτιστική Ελληνιστικό ακόμη τότε,  διαβάζοντας τον «Περεγρίνο» έγινα πλουσιότερη και εξοικειώθηκα με την εποχή της μεγαλύτερης ακμής της ελληνικής γλώσσας.

Η Μάγδα Τσιρογιάννη είναι συγγραφέας και γράφει ποιήματα και πεζά.

 

Εκδήλωση: Περεγρίνος / μια μυθιστορηματική βιογραφία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο.

Διοργανωτής: Εκδόσεις Αρμός
στον χώρο των Εκδόσεων
Μαυροκορδάτου 11, Αθήνα
τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου στις 7 μ.μ.  

 

Περεγρίνος

Μια μυθιστορηματική βιογραφία στον ελληνορωμαϊκό κόσμο.

 

 

Η ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας Παυλίνα Καραναστάση συζητάει με τον συγγραφέα του μυθιστορήματος Αντώνη Νικολή.

Ο Αντώνης Νικολής μιλάει για το ιστορικό μυθιστόρημά του "Περεγρίνος".

Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης*: Περεγρίνος, ένας ήρωας όλων των εποχών!

(Ο Ξενοφώντας Μπρουντζάκης για τον Περεγρίνο, με την ακρίβεια στην ανάλυση που διακρίνει τη γραφή του. Στην εφημερίδα Το ποντίκι της περασμένης Πέμπτης 9 τρέχοντος.) 

Το ποντίκι, 9 Νοεμβρίου 2023.

Περεγρίνος, ένας ήρωας όλων των εποχών!

Το μυθιστόρημα ξεκινά μεγαλοπρεπώς εισάγοντάς μας φαντασμαγορικά στην Ολυμπιάδα του 165 μ.Χ. Και λέω «φαντασμαγορικά» όχι για λόγους διακοσμητικούς, αλλά κατά κυριολεξία, καθώς οι περιγραφές του τόπου, των κτισμάτων, της περιρρέουσας ατμόσφαιρας δημιουργούν την αίσθηση μιας λεπτομερειακής αυτοψίας στον χώρο και τον χρόνο, μια και όλα ζωντανεύουν μέσα από μια διεισδυτική ματιά που εντυπωσιάζει με την ακρίβειά της.

Ο αναγνώστης περιφέρεται στους αγωνιστικούς, δημόσιους και ιερούς χώρους της Ολυμπίας με τη δύναμη των εικόνων που η λογοτεχνία μπορεί να αναπλάσει, καθώς δεν ακούς μόνο και βλέπεις, αλλά κυρίως νιώθεις το περιβάλλον, αφουγκράζεσαι στην ατμόσφαιρα εκείνο το αρχαίο πάθος για την άθληση, τη λατρεία του σώματος, ακολουθώντας οσμές ανακατεμένες με ήχους που διασκορπίζονται ανάμεσα σε απίστευτης ωραιότητας καλλιτεχνικά αριστουργήματα, μνημειώδεις ναούς, που αποτυπώθηκαν ανεξίτηλα στη μνήμη της ανθρωπότητας παραμένοντας αναλλοίωτα. Και ο συγγραφέας το πετυχαίνει όχι μόνο αναπλάθοντας εικόνες, αλλά εμβαθύνοντας σε εκείνη την απαράμιλλη ομορφιά της ατμόσφαιρας των Ολυμπιακών Αγώνων ακολουθώντας τα βήματα του παράξενου ήρωά του, ενός ήρωα των καιρών του και ταυτόχρονα των καιρών μας.

Παρά τη γιορταστική φωταψία.

Αντώνης Νικολής, Περεγρίνος ―κυκλοφορεί [απόσπασμα]

Δημοσιεύθηκε την 25/10/2023 από SF, Στάχτες

Αντώνης Νικολής, Περεγρίνος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός 

Παρά τη γιορταστική φωταψία
(Απόσπασμα από το μυθιστόρημα Περεγρίνος)

[…]ΝΟΙΑΖΟΤΑΝ ΤΟΝ ΑΓΑΘΟΒΟΥΛΟ. ΜΑ ΣΤΗ βάση της συνείδησης του Περεγρίνου η έκφραση των συναισθημάτων δεν είχε και πολύ κύρος. Τα θεωρούσε, τα δικά του συναισθήματα όσο και των άλλων, αδύναμες και αβέβαιες σκιές του ψυχικού κόσμου, και την εξωτερίκευσή τους περίπου ιδιοτελείς τακτικές επιβίωσης. Τον Αγαθόβουλο ήτανε προφανές ότι τον κατέβαλλε πια το γήρας. Ο Περεγρίνος παρατηρούσε τις μειωμένες αντοχές του, πώς βαριανάσαινε σε ανηφόρες ή σκαλιά, πώς κουραζόταν με το τίποτε στο περπάτημα, αυτός που τον πρόλαβε ακαταπόνητο στην πεζοπορία παραπατούσε τώρα κάθε τόσο και σωριαζόταν παρά το μπαστούνι, αδυνατούσε να δει καθαρά ή να διαβάσει κάτι, ακόμη και σε στήλες ευδιάκριτα μεγάλα γράμματα, οτιδήποτε πια ζήταγε να του το περιγράψουν ή να του το διαβάσουν ο Κνήμων ή όποιος μαθητής του τύχαινε κοντά του, δυσκολευόταν να θυμηθεί λέξεις, ιδίως ονόματα, ενώ όλο και συχνότερα επαναλάμβανε μια, την ίδια κουβέντα, δίχως να το συνειδητοποιεί. Ο Περεγρίνος έκανε τη σούμα όλων αυτών, τα σκεφτόταν σωρευτικά λόγω του εξασθενημένου κατά το πέρας του ταξιδιού Αγαθόβουλου, δεν ήταν πια μόνο ένα σφίξιμο ή τσίμπημα μπροστά σε κάποιο μεμονωμένο σύμπτωμα της φανερής από καιρό αδυναμίας ή, και όσο δυσάρεστο, πάντως μπροστά σε ένα μόνο προμήνυμα του επερχόμενου τέλους του Αγαθόβουλου. Κι αυτά ολότελα κόντρα στην απαστράπτουσα μεγαλειώδη Αλεξάνδρεια, που αντίκριζαν σαν να μην την είχαν ξαναδεί ύστερα από τον πολυήμερο ποταμίσιο πλου τους. Έμπαιναν από τις Πύλες του Ήλιου, τη γλυκιά ώρα πριν από το σύθαμπο, και μάλιστα ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η έναρξη της λαμπρής γιορτής για τον Σέραπη, στην πόλη που έτσι κι αλλιώς πάντοτε ξεπερνούσε την όποια προηγούμενη αποτύπωσή της στη μνήμη, πάντοτε φάνταζε πιο μεγαλόπρεπη, πιο σύνθετη στις γραμμές και πιο περικαλλής στις λεπτομέρειές της απ’ όσο μπορούσε να την αναπλάσει με τις δυνάμεις του μυαλού του ακόμη και ένας βέρος γέννημα-θρέμμα Αλεξανδρινός, διέσχιζαν τη μεγάλη ευθεία λεωφόρο με τη διπλή κιονοστοιχία σ’ όλο το μήκος της, τα θαυμαστά αρχιτεκτονήματα, τις πλούσιες ιδιωτικές κατοικίες, όπου κι αν σήκωναν το βλέμμα η πόλη απλωνόταν σ’ έναν ατελείωτο αστραφτερό θρίαμβο, ειδικά απόψε ενισχυμένο απ’ τις τελετές για τον Σέραπη, κυρίως απ’ τη μεγάλη, πολυάνθρωπη λαμπαδηφορία, το πλήθος του κόσμου στους δρόμους, ιδίως εδώ στην πλατιά και μακρότατη λεωφόρο, που η άλλη άκρη της σε απόσταση πολλών σταδίων έμοιαζε κουκίδα, στις Πύλες της Σελήνης, πέρα στο δυτικό άκρο της πόλης∙ Ήλιος και Σελήνη, οι θεοί-φρουροί της Αλεξάνδρειας. Κοσμοπλημμύρα ιδίως κοντά στο μέσον της λεωφόρου, εκεί που η Αλεξάνδρεια απ’ τη ζηλευτή ευρυχωρία θυμίζει ύπαιθρο παρά πόλη, κοντά στο Βρουχείο, στα ανάκτορα και στην ευρύτερη περιοχή του Μουσείου με το άλσος όπου η Βασιλική Βιβλιοθήκη και το Σώμα, οι τάφοι του Αλεξάνδρου και των Πτολεμαίων, τη ρυμοτομία με τους ευθείς και εγκάρσιους δρόμους, τις διασταυρούμενες κιονοστοιχίες, τις προσόψεις ναών, ανακτόρων, μεγάρων –τι να περιεργαστεί πρώτο και με πόση προσοχή ένα μυαλό–, η πόλη εντωμεταξύ απέραντη, τα πλήθη σε πλατείες και δρόμους δεκάδες, ίσως κι εκατοντάδες χιλιάδες –πώς να υπολογίσει κανείς;–, κι απ’ τις μυριάδες δάδες η νύχτα να έχει γίνει κυριολεκτικά μέρα, αλλά κι όλ’ αυτά, όλη ετούτη η φαντασμαγορική αίγλη γύρω του σαν για να κάνει τον Περεγρίνο να βιώσει ακόμη πιο οξύμωρη την προσωπική του ανασφάλεια. Γιατί, αν εξέλειπε ο Αγαθόβουλος, παρά τους όποιους δεσμούς με τους υπόλοιπους της συνοδείας του, με τη Θελξινόη επίσης, παρά και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης, εντούτοις δίχως εκείνον, δεν ήθελε να βαυκαλίζεται, δεν θα αισθανόταν μόνο, θα ήταν και ουσιαστικά ένας ξένος. Επέστρεφε στις έγνοιες του, πρώτα στο τι μέλλει γενέσθαι με τα οικονομικά του, κι αμέσως ύστερα παίρνανε σειρά και μια μια όλες οι άλλες πληγές του. Η πόλη, όπως τη ζούσε, απαρτιζόταν κυρίως από ένα ευρύ δίκτυ γνώριμων του Αγαθόβουλου, οι οποίοι επένδυαν στη συντροφιά του, στις ιδιότυπες σοφιστικές παραστάσεις του ίδιου κι από κοντά και των μαθητών του, τους φρόντιζαν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τούς συντηρούσαν, όμως τις σχέσεις τις καλλιεργούσε εκείνος, ο Αγαθόβουλος, κάτι που προφανώς ούτε ο Κνήμωνας, ούτε άλλος κανένας θα κατάφερνε με την ίδια ευελιξία και αποτελεσματικότητα. Στην Αλεξάνδρεια, όπου, όπως όλα, και οι σχέσεις των ανθρώπων απέβαιναν δαιδαλώδεις και περίτεχνες, ο Αγαθόβουλος διατηρούσε στη μνήμη ένα πολύ πλούσιο αρχείο για πρόσωπα και θεσμούς, ήξερε ανά πάσα στιγμή τι ακριβώς χρειαζόταν και πότε στα αλισβερίσια του τόσο με τους άλλους σοφιστές και λόγιους, όσο και με τους εύπορους της πόλης, όσους επέλεγε να τους ελέγχει σαν κυνικός δημόσια, και τους άλλους από τους οποίους προσποριζόταν ποικίλες εύνοιες και για τους οποίους με διάφορες προφάσεις έκανε τα στραβά μάτια, και ανάλογα και με ακόμη μεγαλύτερη προσοχή τις σχέσεις του με τις ρωμαϊκές αρχές.
Ύστερα, δεν γερνούσε μόνο ο Αγαθόβουλος, σε λίγο καιρό θα έκλεινε κι ο ίδιος ο Περεγρίνος τα πενήντα τρία. Τα μαλλιά του, ένα ελάχιστο λοφίο ψηλά πάνω απ’ το κούτελο, και πυκνά μόνο γύρω απ’ τους κροτάφους, μαζί και τα γένια του, είχανε ασπρίσει εντελώς, σκληρές γεροντικές άσπρες τρίχες –πού πια το στιλπνό άσπρο του σαραντάρη…–, το δέρμα του είχε σκουρύνει, γκριζάρει κι άλλο, ο κορμός του καμπούριαζε, ο σβέρκος του σαν να βάρυνε, οι μύες του, παρότι δεν έπαψε να συχνάζει στην παλαίστρα, λίγο να ζεσταινόταν κρέμαγαν χαλαροί. Δεν ήταν ποτέ του φιλάρεσκος ούτε τον ένοιαζε η τωρινή φθορά της μορφής του βέβαια, απλώς στένευαν και τα δικά του χρονικά περιθώρια, αν δεν είχαν ήδη εξαντληθεί. Του τριβέλιζαν το μυαλό οι παλιές αγωνίες: ποιος ήταν, τι τον ξεχώριζε από τους άλλους, τι είχε αποκλειστικά δικό του, πού και πώς θα συνέχιζε να ζει. Έμπαιναν στην πόλη και παρά τον καταιγισμό των εικόνων της, παρά τον πανζουρλισμό και τη γιορταστική φωταψία, οι κλεφτές ματιές προς τον Αγαθόβουλο, που ειδικά απόψε του φαινόταν, σκυμμένος και συρρικνωμένος, να έχει απομείνει σχεδόν ο μισός, συνειρμικά τού θύμιζαν την κουβέντα της Θελξινόης: «Ίσαμε πότε θα κοιμάσαι, μεγάλος άνθρωπος, κατάχαμα σε νεκροταφεία κι από δω κι από κει, μέσα στην υγρασία, στις βροχές και στα κρύα –όπου να ’ναι, καθώς θα βλέπεις από κοντά το κακό γήρας του σοφού Αγαθόβουλού σου, ίσως συνετιστείς…» Κάτι βρήκε να της αντείπει, πως ο άνθρωπος είναι σκληραγωγημένος, μαθημένος στα δύσκολα, όμως η απόδειξη ότι ο λόγος της του καρφώθηκε, όταν δεν θα θυμόταν παρά ένα μόνο πράγμα απ’ τη γυναίκα, θα θυμόταν την κουβέντα της αυτή.[…]

✳︎

©Αντώνης Νικολής

❦ ❦ ❦

«Είμαι ο φοβερός σοφιστής Περεγρίνος και τώρα θα σας βγάλω λόγο!»*

(…) ΥΠΗΡΧΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΦΟΡΕΣ, πάλι, που ο Σώστρατος γινόταν ένας σχεδόν τρυφερός πατέρας, όπως τότε που κυκλοφόρησε η είδηση ότι ο περίφημος σοφιστής Σκοπελιανός από τις Κλαζομενές, σπουδασμένος και που διέπρεπε στη Σμύρνη, μαθητής εκείνου του θρυλικού Σμυρναίου Νικήτη, έφτασε στο Πάριο, περαστικός από την πόλη, και όχι επί τούτω, που όμως τον πείσανε να δώσει για τους Παριανούς θαυμαστές του μία σοφιστική παράσταση, να εκφωνήσει λόγο, και μάλιστα στο θέατρο.

Πατέρας και γιος, κι οι δυο με επίσημη περιβολή, ο Σώστρατος και κρεμασμένος απ’ το χέρι του ο πεντάχρονος Περεγρίνος, ένας ελεύθερος πολίτης σε μικρογραφία, παιδί σοβαρό κι ευτυχισμένο που περπάταγε, ένα βήμα μιμούμενο τον βηματισμό του πατέρα του και δύο τρέχοντας να τον προλάβει, ο χιτωνίσκος, το ιμάτιο που μπερδευόταν στα ποδαράκια του, τα μαλακά δερμάτινα παπουτσάκια του, η Ανθία τούς καμάρωνε χαμογελαστή ενώ ανηφόριζαν στον αμαξιτό πλατύ δρόμο κατευθυνόμενοι στο πολύ κοντινό τους θέατρο, το περίλαμπρο κτίριο με τα κορινθιακά κιονόκρανα στην εντυπωσιακά υψηλή πρόσοψη. Μ’ όλο τον συνωστισμό βρήκαν καθίσματα ανάλογα της κοινωνικής τους θέσης, στην κεντρική κερκίδα στο κάτω διάζωμα, ο Σώστρατος είχε πιάσει την κουβέντα μ’ έναν γνωστό του από δίπλα, εκθείαζαν το… δαιμόνιο του σοφιστή, τη σπάνια φύση του. Ο συνομιλητής του ήταν ένας εύσωμος μεσήλικας με μαλακά άσπρα ξυρισμένα προγούλια, με γυαλισμένους μαύρους βοστρύχους και βαμμένα μάτια, όπως κι ο Σώστρατος άλλωστε, με λαμπρό πορφυρό ιμάτιο που διαρκώς το χάιδευε με τα παχιά αβρά δάχτυλά του, που επιπλέον λαμπίριζαν από τα χρυσά και φορτωμένα με πολύτιμους λίθους δαχτυλίδια του. Αργά το απόγευμα και παρόλο που ακόμα είχε κάποιο φως, ήταν ήδη αναμμένες οι δάδες περιμετρικά στο δάπεδο του λογείου αλλά και οι πυρσοί στους τοίχους με τον πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο της διώροφης σκηνής, όπως σήκωσε ξαφνικά το κεφάλι του το παιδί σχεδόν τρόμαξε από τον μαρμάρινο Τρίτωνα στην αριστερή πάροδο, ο εύσωμος κύριος από δίπλα τον έκοψε με την άκρη του ματιού του και σαν εν παρόδω σχολίασε στον Σώστρατο, «–ο γιος σου φαίνεται από τώρα, καλοβαλμένο, όμορφο αγόρι–», και συνέχισε την αφήγησή του για τον σοφιστή που ανέμεναν από στιγμή σε στιγμή στο επόμενο τέταρτο της ώρας να εμφανιστεί στη σκηνή, ο οποίος «σαν ήτανε βρέφος πέντε ημερών και στα σπάργανα, αυτός και ο δίδυμος αδελφός του, το ένα μωρό δίπλα στο άλλο, έπεσε κεραυνός, το αδελφάκι του κάηκε, ναι, αλλά ετούτος δεν έπαθε τίποτε, απολύτως τίποτε, καμία βλάβη, να κουφαθεί έστω, ή κάποια άλλη αναπηρία, να τυφλωθεί ίσως, ναι, απίστευτο δεν είναι, παρόλο που φαντάζεσαι τι ποσότητα θειάφι εκλύθηκε, που άλλοι τόσο κοντά τους να πέσει κεραυνός πεθαίνουν και μόνο απ’ τον φόβο τους…» Γέλαγε, «Καλέ, μένουνε σύξυλοι, κάρβουνο, και στη στάση που τους εύρει η φωτιά, άλλος κάτω από δέντρο, άλλος δίπλα στην καμινάδα του σπιτιού του, το συζητάς, όχι νιάνιαρο πράγμα και να μην πάθει τίποτε…» Εντωμεταξύ στη σκηνή, κοντά στη δεξιά πάροδο, ένας νεαρός αυλητής έδινε τον τόνο στο ύφος της επίσημης δημόσιας εκδήλωσης, και ο οποίος σταμάτησε και υποκλινόμενος αποχωρούσε με το που εμφανίστηκε ο δημόσιος κήρυκας για να αναγγείλει τον διακεκριμένο ομιλητή.

Περεγρίνος: τώρα και στο YouTube!

 

Αντώνης Νικολής: Ο Λουκιανός, ο Όμηρος, το Αρχαίο Μυθιστόρημα, η Β’ Σοφιστική, η αίγλη της ελληνικής γλώσσας.

 

(Δημοσιεύτηκε στο the books' journal, τεύχος 145, τον Σεπτέμβριο του 2023.)

 

Επίμετρο στο μυθιστόρημα Περεγρίνος

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός το ιστορικό μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή Περεγρίνος. Από το βιβλίο αυτό, δημοσιεύουμε το επίμετρό του, στο οποίο ο συγγραφέας εξηγεί πώς και γιατί υιοθέτησε τον συγκεκριμένο ήρωα και πώς εργάστηκε για τη συγγραφή του: «Είχα δέκα-είκοσι πληροφορίες για μια ιστορική βιογραφία όπως μπορούσα να τις μαζέψω απ’ το κείμενο του Λουκιανού, που δεν αποκλείεται κι αυτές τραβηγμένες στα άκρα ή και διαστρεβλωμένες στο πλαίσιο της πολεμικής του λιβελογράφου Λουκιανού, μα κιόλας τόσες λίγες, που μόνο ιστορική δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί συνθεμένη στο τέλος η βιογραφία. Δεν είχα, λοιπόν, άλλη επιλογή από το να ριχτώ στη μελέτη των πηγών, γραπτών και υλικών καταλοίπων, της περιόδου, γενικότερα να καταστρώσω ένα «πρόγραμμα εργασίας», ευελπιστώντας ότι εντέλει μέσ’ απ’ αυτήν την περιήγηση θα… εμφανιζόταν εντός μου ο αληθινός από την άποψη της λογοτεχνίας, ο μυθιστορηματικός πια Περεγρίνος». (Τεύχος 145)

Περεγρίνος: το ελάχιστο δείγμα-ΙΙΙ.

Παράλληλα πλήθαινε ένα είδος αδιάκριτου, διεισδυτικού, διατρητικού βλέμματος πάνω του. Το βλέμμα που ζύγιζε τις αντοχές, τις δυνάμεις, την αγωνία του. Του μίλαγαν, αλλά κοίταζαν πέρα από τα λόγια του και τη στιχομυθία τους, με βλέμμα απλανές, καρφωμένο στα μάτια του, ώστε να τον αναγκάσουν να λυγίσει, να προδοθεί, να τραβήξει αποκαμωμένος την κουρτίνα, να δουν τη μεταμέλεια, τον τρόμο της περδικούλας του, ν’ ακούσουν ύστερα το τσάκισμα, καλύτερα το τραύλισμα στη φωνή, να δουν το μάτι του να λοξεύει καταρρακωμένο, να ψάχνει στο πλάι μια πόρπη στον ώμο, ή χαμηλά ένα λουράκι στο σανδάλι του συνομιλητή του, κάπου ν’ ακουμπήσει, να κρυφτεί.

 

Ο καινούριος Πολύχρωμος Πλανήτης.

Πολύ κοντά στην παλιά του θέση, τώρα Κοδριγκτώνος 32, αλλά και ισόγειος. Ιδιοκτήτης, ο ίδιος, ο ευγενής και ξεχωριστός Θάνος Βέσσης. Ένα βιβλιοπωλείο κι ένας εκδοτικός οίκος, μικρός στα τετραγωνικά, μεγάλος στη σημασία. Δεν γινόταν να μην περάσω, να μην ευχηθώ και διά ζώσης το καλορίζικος.

Περεγρίνος: το ελάχιστο δείγμα-ΙΙ.

 

Στον δίσκο δυο σταφυλόρωγες άσπρες, διάφανες, που γυάλιζαν και φέγγριζαν τα κουκούτσια τους, παραπέρα σκόρπια, και τα μετρούσε, σποράκια ροδιού, έξι στον αριθμό, ενώ τα μάζευε, τα ’φερνε στο στόμα, τα μάσαγε, «Θεαγένη, κοίτα: έξι σπόροι ροδιού, όσους έφαγε κι η Κόρη στον Άδη, όταν την απήγαγε ο Πλούτωνας, ο λόγος που ο Δίας την καταδίκασε να περνάει τους έξι μήνες του χρόνου στον Κάτω Κόσμο». Ο Πατρινός, που εκείνο τον καιρό τού ’κανε τσαλίμια ο Φιλίσκος, κι ήτανε μια στα νεύρα του, μια αφηρημένος, τον κοίταζε σαν να μην άκουσε. «Το επιμύθιο: αν τυχόν βρεθείς αθάνατος στον Άδη, μην κάνεις το λάθος να πιεις ποτό, να καταπιείς φαγώσιμο». Έχει κέφια ο γέρος, χαμογέλασε, μολονότι απορροφημένος απ’ τις δικές του σκοτούρες ο Θεαγένης. 

 

Ο Περεγρίνος μου!

Έφτασα Αθήνα με την πολύ πρωινή πτήση σήμερα. Δεν έχω λόγια πόσο όμορφο βιβλίο. Ευγνώμων στον Γιώργο Χατζηιακώβου, τον εκδότη, στον Λουκά Σούλο, τον υπεύθυνο, σε όλη την ομάδα του Αρμού. Μαζί και με το τεύχος 145 του The books' journal που τόσο τιμητικά -ευγνώμων και προς τον Ηλία Κανέλλη- προεξήγγειλε την έκδοση. Μια μικρή στάση για καφέ και γλυκάκι στη Φεϊρούζ, στην Καρόρη, την πάροδο της Αιόλου.

Περεγρίνος: το ελάχιστο δείγμα-I.

Τα κύμβαλα και τα τύμπανα του μυαλού του δεν ήταν παρά οι καταφρονεμένες απ’ όλους κι από τον ίδιο φιλοδοξίες του. Να ανέβαινε στο βήμα, να καθάριζε από τις φερτές ύλες την κοίτη του λόγου του, να δημηγορούσε όπως δεν μίλησε ποτέ του, μα κι όπως δεν μίλησε σοφιστής κανένας ποτέ! Να ’μοιαζε ο λόγος του, καθώς θα κορυφωνόταν, με μουσική έκρηξη, με κρεσέντο διθυράμβου, με ορμητική κελαρυστή ροή νερού, με λαμπερή κίτρινη ανθοφορία ασπάλαθων, ω θεοί, και ποιος άλλος θα διάνθιζε ευχερέστερα με στίχους και με αποφθέγματα σοφών της αρχαιότητας την ομιλία του από εκείνον…

     

Περεγρίνος: το δελτίο τύπου.

Ο Περεγρίνος έγινε πια βιβλίο.

Ο Περεγρίνος-το βιβλίο, με ενημερώνουν, έφτασε μόλις από το τυπογραφείο στα γραφεία του Αρμού. Η συγκίνησή μου είναι απερίγραπτη.  

Ο Περεγρίνος στο The Books' Journal Σεπτεμβρίου.

 

Στο έγκυρο και φιλόξενο the books' journal -τεύχος 145/Σεπτεμβρίου- δημοσιεύονται: 

"Είμαι ο φοβερός σοφιστής Περεγρίνος και τώρα θα σας βγάλω λόγο!" (απόσπασμα)

και το

Επίμετρο στο μυθιστόρημα Περεγρίνος (Ο Λουκιανός, ο Όμηρος, το Αρχαίο Μυθιστόρημα, η Β' Σοφιστική, η αίγλη της ελληνικής γλώσσας).

Η έκδοση του Περεγρίνου επίκειται εντός των επομένων ημερών από τις εκδόσεις Αρμός.

Ολόκληρα 63.

Μα την Αδράστεια, την κούφια ώρα και τα συναφή, γιόρτασα αισίως και το εξηκοστό τρίτο. Με τον... εθιμικό πια μπαμπά με ρούμι-τούρτα (και πάντοτε με φρούτα του κήπου). 

Σας ευχαριστώ κι αντεύχομαι με θέρμη στις χτεσινές ευχές (σε fb, timeline και msg, email και sms).

Το ξεκάρφωμα, ο Μέγας Αυνάν, οι προϊστορικοί κυρ Παντελήδες.

 

Άγιος Σεβαστιανός, το ερατεινό πρόσχημα για πολλούς αιώνες. [Άνιολο Μπροντσίνο (Il Bronzino) Πορτρέτο νεαρού άντρα ως Αγίου Σεβαστιανού, 1533.] 23/7/2023, Μαδρίτη, Μουσείο Τίσεν-Μπορνεμίσα.

[Σαλβαντόρ Νταλί, Πρόσωπο του Μεγάλου Αυνάνος (Face of the Great Masturbator), 1929.] 27/7/2023, Μαδρίτη, Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία.

Κι εδώ μερικά πολύτιμα νεολιθικά εργαλεία και σκεύη, ούτως ειπείν από το λυκαυγές των κυρ Παντελήδων. 30/7/2023, Μαδρίτη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.