Ευτυχές το νέο έτος

 

και καλό εμβολιασμό, αδέρφια.

Ο νιόγερος και το λάδι με σανταλόξυλο για τα γένια του.

Στην κατώτερη ηλικιακή ομάδα (60-69 ετών) και μάλιστα στο κατώφλι της, όμως της δεύτερης φάσης των εμβολιασμών. Όπως το λένε οι αγγλόφωνοι yold (από την portmanteau word / λέξη από σύμπτυξη δύο άλλων, yold <young+old), ας πούμε ελληνιστί νιόγερος, μολονότι υπάρχει δόκιμο στην αργκό ήδη το λήμμα πουρότεκνο (το). Στα πενήντα συνειδητοποίησα την εμμονή μου με τα πολύ μικρά βουρτσάκια για το ξύρισμα, βοηθούσαν και στο να περιποιούμαι το λεπτό γιδάτο μουσάκι που τότε εγκαινίασα -το κράτησα μια γεμάτη δεκαετία. Για εκείνο το βουρτσάκι είχα γράψει και σχετικό διήγημα. Εδώ και λίγους μήνες τρέφω ολόκληρο γενάκι, το περιεργάζομαι, το χαζεύω στον καθρέφτη, δεν το χορταίνω. Ρώτησα τον Ιάκωβο Μπούτζα, τον καλό κουρέα μου, γιατί κάτι είχα δει να διαφημίζεται, αν υπάρχει όντως λάδι για τα γένια. Πώς, μου λέει. Τρία φιαλίδια με λάδια ήξερε να μου προτείνει, ένα που πυκνώνει τα γένια, άλλο που τα ενδυναμώνει, κι ένα τρίτο, αυτό τα μαλακώνει μόνο, όλα με άρωμα σανταλόξυλο. Το τρίτο, αναφώνησα. Και μόνη η λέξη σανταλόξυλο δίνει στο λαδάκι υπόσταση μαγική. Τρεις σταγόνες στην παλάμη και με τις άκρες των δαχτύλων τρίβω και μαλάσσω τα γενάκια. Μια καινούργια ολιγόλεπτη καθημερινή τελετουργία, ας πω συμβατή με την ώριμη φιλαρέσκεια ενός... νιόγερου / yold (το τελευταίο με άπταιστη κρεολέζικη αγγλοελληνική προφορά όπως τα ονόματα Άγγλων ή Αμερικανών συγγραφέων με λατινικούς χαρακτήρες στα εξώφυλλα νεοελληνικών ποιοτικών εκδόσεων). 

Γιορτές και πανδημία.

Φέτος εκτόνωσα τα συναισθήματα των γιορτών (ή βίωσα το πνεύμα τους) φτιάχνοντας γλυκά. Το παράκανα λίγο.

Η Ιερουσαλήμ είναι το σπίτι μου -το τραγούδι της πανδημίας.

Από την ήπειρο την πιο μαγική, από τη Νότια Αφρική και στη γλώσσα των Ζουλού, (δημιουργία του παραγωγού Master KG, τραγουδάει η Nomcebo Zikode), τραγούδι ή τραγουδάκι δεν ξέρω να πω, έπεσα πάνω του τυχαία στο διαδίκτυο, κόλλησα βεβαίως, η ελαφράδα; ο χορός; ο ρυθμός; το χορεύουν λέει οι πάντες, μοιάζει με προσευχή, άρα ακόμα και μοναχές σε προαύλια μοναστηριών, μοναχοί σε πλατείες, πιτσιρίκια ξυπόλυτα σε αυλές με κότες, μεσήλικοι ανάμεσα σε δουλειές, ηλικιωμένοι στους δρόμους. Το τραγούδι, λέει, κυκλοφορεί εδώ κι ένα χρόνο, πια σαρώνει τον πλανήτη, έγινε το τραγούδι της πανδημίας -να την και η συγκίνηση, να την κι η ποίηση. Δεν είναι ντροπή. Δυναμώστε τον ήχο, σηκωθείτε, τα βήματα είναι απλά, μπορεί και να δακρύσετε. Σαν το νερό, το νεράκι, ο ρυθμός ρέει κάτω απ' τα πόδια, ρέει μέσα μας.

Με τη φωνή του Δημήτρη Ψαριανού.

«Μέρες του 1903». Ποίηση Κωνσταντίνος Καβάφης, μουσική Μάνος Χατζιδάκις, τραγούδι Δημήτρης Ψαριανός. 

Στρατηγός Μαρκ Μίλι: Ορκιζόμαστε στο σύνταγμα, όχι σε άτομο, σε χώρα, σε φυλή, σε θρησκεία.

Ο στρατηγός Μαρκ Μίλι (Mark Milley) είναι ο συνειδητός πολίτης του συνταγματικού πολιτεύματος, της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ο αρχηγός του γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων δηλώνει ανάμεσα σε άλλα: «Δεν ορκιζόμαστε σε βασιλιά ή βασίλισσα, σε τύραννο ή δικτάτορα, δεν ορκιζόμαστε σε άτομο. Όχι, δεν ορκιζόμαστε σε χώρα, σε φυλή ή σε θρησκεία∙ ορκιζόμαστε στο σύνταγμα».

Δεν υπήρξε μεγαλύτερη θεσμική πολιτική κατάκτηση στην ανθρώπινη ιστορία από την πυκνή δήλωση του στρατηγού. Δεν υπηρετούμε άτομο ή συλλογικότητα∙ υπηρετούμε έναν καταστατικό χάρτη, μια συμφωνημένη διατύπωση γενικών αρχών που θεσπίζει η κοινωνία μας, ένα συμβόλαιο. Που είναι, νομίζω, και η ύψιστη απόληξη ή συμπύκνωση των ιδεών του διαφωτισμού.

Αναλογιζόμουν αυτά τα συγκινητικά όταν αίφνης ακόμα δυο σκέψεις πεταχτήκανε μπροστά μου. Η πρώτη, ότι δεν φαντάζομαι κανέναν στρατηγό από καμιά ευρωπαϊκή χώρα, καν απ' τη Μεγάλη Βρετανία και πολύ λιγότερο από τη Γαλλία, που θα μπορούσε να διατυπώσει το ίδιο πράγμα. Η δεύτερη, αυτή απ' την εκπαιδευτική μου θητεία και μακάρι να σφάλλω, πως δεν είναι ούτε τρεις στους δέκα όσοι μπορούν να αντιληφθούν πραγματικά, όσο λιανά κι αν τους τον κάνεις, ετούτον τον γεμάτο αντινομίες ορισμό του συνταγματικού πολιτεύματος. 

Η αξιοπρέπεια μετράει.

 

Όταν η συγκίνηση, καίρια και βαθιά, σπάει το κέλυφος της επικαιρότητας (ή τη στιβάδα του πραγματικού): ο πολιτικός αναλυτής του CNN Βαν Τζόουνς (Van Jones) ξεσπάει σε κλάματα, αλλά δεν αισθηματολογεί.

Μία απλή ίωση ήτανε και πέρασε...

Για τη μεγάλη φιλελεύθερη δημοκρατία των ΗΠΑ το σύγχρονο τέρας του "αντισυστημικού" λαϊκισμού ήτανε μια απλή ίωση εντέλει, πάει πέρασε. Σύντομα θα είναι παρελθόν και το ομόλογό του (brexit κτό) στο ένδοξο κοινοβουλευτικό βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δύο αυτές χώρες είναι στους θεμελιώδεις θεσμούς τους φιλελεύθερες, τέτοιες αρρώστιες τις περνάνε στο πόδι. 

Τρέμω στην ιδέα τι θα συμβεί όταν το αντίστοιχο τέρας χτυπήσει στην κεντρική Ευρώπη ή για την κατεύθυνση που θα πάρει το ήδη υπάρχον στην ανατολική...

Όσο για μας, στο σπίτι του πολλάκις κρεμασμένου, ας μη μιλάμε για το σχοινί -το ηπιότερο να πω...

Πάει και το τρίτο...

Πάει και το τρίτο κεφάλαιο του (ιστορικού) μυθιστορήματος που γράφω από τον περσινό Νοέμβριο. Τέτοια εποχή του χρόνου, αν είμαι καλά, το πιθανότερο θα τελειώνω και το τελευταίο, το έβδομο κεφάλαιο -αναφέρομαι βέβαια στο πρώτο γράψιμο. Πλησιάζω στο μέσον του κειμένου -υποθέτω το μέσον- ήδη ξεπέρασε σε έκταση κατά πολύ τους υπολογισμούς μου, σε αριθμό λέξεων προσεγγίζει περίπου το «Ο θάνατος του μισθοφόρου»∙ συνεχίζω σε δημιουργική ευφορία, κόντρα στη δυστοπική σχεδόν συγκυρία που ασφαλώς δεν βοηθάει. 

Είναι δύσκολη μοίρα η λογοτεχνία, μα δεν έχω παράπονο. Δεν είν' εύκολη ή διαρκής η χαρά της, όμως σαν έρχεται είναι πυκνή, μοιάζει με απόσταγμα εκλεκτής ηδονής.

(Φωτογραφία: 19-9-2020, Φαιστός, στο καφενείο του αρχαιολογικού χώρου.)

Γιώργος Στρατάκης: Κερά Ρήνη.

Γιώργος Στρατάκης: κερά Ρήνη. Σε ποίηση Σταύρου Τζανή. (Από την ενότητα των τραγουδιών του Νίκου και Γιώργου Στρατάκη με τίτλο: "Επέλαση".) Κι άλλες παλιότερες αναρτήσεις με τους αδερφούς Στρατάκη / τα Στρατάκια.

Η συνάφεια.

Ένα μικρό απόσπασμα από τα «Μαθήματα για τη ρωσική λογοτεχνία (Γκόγκολ, Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, Τσέχοφ)» του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ [μετ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2020, σελ. 41-42]:

(...) Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι επί της ουσίας δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των στόχων που καλούνταν να υπηρετήσουν οι λογοτέχνες των δυτικοευρωπαϊκών ολοκληρωτικών καθεστώτων του Μεσοπολέμου και αυτών που θέτουν για τη λογοτεχνία οι μπολσεβίκοι. Έτσι, ο ένθερμος ναζί δρ. Ρόζενμπεργκ, υπουργός Πολιτισμού στη χιτλερική Γερμανία, έγραφε: «Η προσωπικότητα του καλλιτέχνη θα πρέπει να αναπτύσσεται ελεύθερα, δίχως περιορισμούς. Με μία προϋπόθεση: να μην αμφισβητεί τα πιστεύω μας». Αλλά και ο Λένιν από την πλευρά του τόνιζε: «Κάθε καλλιτέχνης έχει δικαίωμα στην ελεύθερη δημιουργία∙ όμως εμείς, οι κομμουνιστές, πρέπει να τον καθοδηγούμε, με βάση ένα γενικότερο σχέδιο». Η σχεδόν απόλυτη σύμπτωση των δύο αυτών διατυπώσεων θα μπορούσε να είναι διασκεδαστική, αν οι συνέπειές της δεν ήταν τόσο θλιβερές. (...)

Το προνόμιο του μαρτυρίου.

«Καθώς ο ανθύπατος Άρριος Αντωνίνος πραγματοποιούσε τη συνήθη του περιοδεία στη ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας, οι χριστιανοί της περιοχής εμφανίστηκαν σύσσωμοι μπροστά του (έτσι βεβαιώνει ο πληροφοριοδότης μας), απαιτώντας το προνόμιο του μαρτυρίου. Ο έκπληκτος διοικητής έστειλε ορισμένους για εκτέλεση, αλλά απομάκρυνε τους υπόλοιπους με περιφρόνηση. "Αν θέλετε άθλιοι να πεθάνετε", τους είπε, "χρησιμοποιήστε σχοινιά ή κανέναν γκρεμό". Βρισκόμαστε γύρω στο 185, στα χρόνια του Κόμμοδου, που οι χριστιανοί δεν διώκονταν από τις αρχές.»

[Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Ι. Κυρτάτα Η ΟΔΟΣ και τα βήματα των πρώτων χριστιανών, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου, Αθήνα 2020, σελ. 145. Δεν θα μπορούσαν να λείψουν ως "βιβλιογραφία" για το ιστορικό μυθιστόρημα που γράφω σελίδες του εμβριθούς ιστορικού και πανεπιστημιακού δασκάλου αλλά και γλαφυρότατου αφηγητή Δημήτρη Κυρτάτα -εκτός από την Οδό και τα βιβλία: Ιερείς και προφήτες (εκδ. Καρδαμίτσα), Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας (εκδ. Αλεξάνδρεια) και άλλα.]

Το πνεύμα, η ειρωνεία, το χιούμορ.

Όταν πλεονάζουν οι αισθηματολογίες, οι ηθικολογίες, οι ιδεολογίες, τότε εύλογα περισσεύουν το πνεύμα, η ειρωνεία, το χιούμορ.

Μικρό σχόλιο για την απομάκρυνση του Στέφανου Κασιμάτη από την Καθημερινή. 

Για τον Σ.Κ. ένα σημείωμα στο μπλογκ εδώ πριν από δέκα χρόνια, και αργότερα, το 2016, σε υστερόγραφο άρθρου μου στην Athens Voice.

Ένα νησί, ένα θωρηκτό, μία πόλη.

Εντόπισα σε σελίδα του fb σχετική με τα Δωδεκάνησα (Γεωργαλλίδης Σταύρος, Η Ρόδος του χτες), σε εκτενές κείμενο για το τέλος της τουρκοκρατίας, την κατάκτηση των νησιών μας απ' τους Ιταλούς το 1912, ειδικά τη φράση "Την ίδια ημέρα το θωρηκτό «R.N. Napoli» καταλαμβάνει τη νήσο Kω". Γκούγκλαρα και για την εικόνα του θωρηκτού -ο στιγμιαίος οίστρος δεν με κέντριζε για τις παραπάνω μόνο πληροφορίες: ώστε το νησάκι μου το αποδέσμευσε από την καθυστερημένη οθωμανική ανατολή ένα θωρηκτό με το όνομα της αγαπημένης πόλης; Το ήξεραν άραγε αυτό τα κύτταρά μου; Τον περασμένο Απρίλη των αυστηρών μέτρων λόγω της πανδημίας (lockdown) θα ήμουν εκεί, είχα ήδη αγορασμένα τα αεροπορικά, όμως καθώς πτήσεις και μετακινήσεις απαγορεύτηκαν, το δεκαήμερο στη Νάπολη αναβλήθηκε επ' αόριστον, έδωσα ωστόσο στον εαυτό μου την υπόσχεση το πρώτο εκτός Ελλάδος ταξίδι να είναι εξάπαντος προς την αρχοντική μεγαλούπολη, για όσα ζήσαμε, για ό,τι ακυρώθηκε, για να δέσουν ξανά έστω μόνο συμβολικά οι συνειρμοί, τώρα πια και για κείνο το θωρηκτό, το Napoli. Μαζεύτηκαν πολλά: η συμμαθήτρια της μαμάς μου, ο Βιττόριο ντε Σίκα, η οιονεί πρωτεύουσα του νότου άρα και της Σικελίας, οι πόλεις μας που τις φτιάξαν Σικελοί, αλλά κι οι ναπολιτάνικες μουσικές, ο Sergio Bruni ο ευγενής, και άλλα τόσα πολλά, η αυθεντικότερη και κοντινότερη για πολλούς λόγους σε μας δυτική πόλη.  

 

[I' Te Vurria Vasà Sergio Bruni (live)]

Ο Αντώνης Νικολής (παρά τα εξήντα του) εντυπωσιάζει.

Αντί ευχαριστήριας απάντησης προς φίλους και γνωστούς που του ευχήθηκαν για τα εξηκοστά γενέθλιά του, ο Α.Ν. πόσταρε χτεσινές φωτογραφίες του απ' την παραλία του Ναυτικού Ομίλου Κω. 

Αντώνης Νικολής: συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ / Διάστιχο.

Διάστιχο, Δημοσιεύτηκε 05 Αυγούστου 2020.

Γεννημένος το 1960, ο συγγραφέας, μυθιστοριογράφος Αντώνης Νικολής, με σπουδές στην κλασική φιλολογία, για την οποία εγκατέλειψε την ιατρική έπειτα από δύο χρόνια σπουδών, όπως μας εξομολογείται στη συνέντευξη που μας παραχώρησε με αφορμή την αναθεωρημένη έκδοση του Σκοτεινού Νησιού από τις Εκδόσεις Ποταμός, έχει παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια ένα σημαντικό έργο που όχημά του δεν είναι η λογική, οι ιδέες ή και η αισθητική του κατάρτιση, αλλά κάτι πιο σύνθετο. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα έργο συνεπές, ακόμα κι εκεί που θυμίζει παρωδία, χειραφετημένο, χωρίς μάλιστα κανένα μέλος του να στέκει παράταιρα.

Η αναθεωρημένη έκδοση του Σκοτεινού Νησιού, με το επίμετρο που τη συνοδεύει, εμπεριέχει και μια εκ νέου γνωριμία με το αναγνωστικό κοινό;

Είχε συγγραφικό ενθουσιασμό και ορμή χαράς –να πω- το πρώτο γράψιμο του Σκοτεινού Νησιού: μόλις είχα ανακαλύψει ότι επιτέλους μπορούσα να επιδοθώ στην πεζογραφία, στο είδος της λογοτεχνίας που περισσότερο αγαπώ σαν αναγνώστης. Παράτησα το θέατρο, τα παράτησα όλα, και έκτοτε της είμαι απόλυτα αφοσιωμένος. Βέβαια, παρά το ώριμο της ηλικίας και την ήδη αρκετή δουλειά σε γλώσσα και τέχνη, ήμουν άπειρος στον πεζό λόγο, απόδειξη πως τέλειωσα τη νουβέλα μέσα σε λίγες εβδομάδες μόνο, βιάστηκα, κράταγα στα χέρια μου το βιβλίο ύστερα από μερικούς μήνες. Κοντά δέκα χρόνια αργότερα κι αφού ολοκλήρωσα την τριλογία που ακολούθησε (Ο Δανιήλ πάει στη θάλασσα, Διονυσία, Ο θάνατος του μισθοφόρου), με διάθεση απολογισμού, κάπως να σουμάρω τα κύρια της διαδρομής, τα ξανάπιασα απ’ την αρχή το ένα μετά το άλλο. Με τα κεκτημένα, την πείρα δεκαετίας πια, τους έδωσα νομίζω πιο ακέραιη τη μορφή τους, με περισσότερες διορθώσεις στο Νησί, λιγότερες στον Δανιήλ, στη Διονυσία, στον Μισθοφόρο. Χάρη σ’ αυτή την αναδρομή, ξαναδούλεψα κι ένα παλιό σκαρίφημα, ξεχασμένο στο αρχείο μου, Το γυμναστήριο, το πέμπτο και νομίζω εντελέστερο από λογοτεχνική άποψη έργο μου. Δεν ξέρω αν προσβλέπω σε κάποιο κοινό, πολλώ μάλλον σε κάποια νέα επικοινωνία μαζί του. Στη λογοτεχνία βίωσα ότι το έργο είναι οιονεί βιολογικό ον. Το παιδί σου μπορεί να πάρει από σένα το ένα ή το άλλο χαρακτηριστικό, κάτι που όμως ούτε το αποφασίζεις εσύ, ούτε κατανοείς λογικά τη δημιουργία του. Το αληθινό έργο τέχνης περιέχει τον δημιουργό του, αλλά δεν κατασκευάζεται απ’ αυτόν. Δεν είναι λογική ή συνειδητή κατασκευή, όπως τα άλλης υφής κείμενα, τα δοκίμια, φέρ’ ειπείν, ή τα επιστημονικά συγγράμματα, ή τα δημοσιογραφικά άρθρα. Ο φιλότεχνος με αυθεντικό κριτήριο, ο φιλαναγνώστης εν προκειμένω, διακρίνει εύκολα το λογοτεχνικό από το έργο που μιμείται το λογοτεχνικό. Μιλώντας για το κοινό, μιλάμε για πολύ σύνθετα κοινωνικά ή ιστορικά φαινόμενα, υπάρχουν εποχές και τόποι όπου στα ευπώλητα συγκαταλέγονται η Αντιγόνη ή ο Οιδίποδας του Σοφοκλή, και μεταβατικές όπως η δική μας, και εδώ, στην περιφέρεια πια του (σύγχρονου) κόσμου, όπου το απαιτητικό ή αισθαντικό κοινό, ναι μεν υπάρχει, αν και δεν ξέρω την πραγματική δυναμική του, όμως και δεν δίνει τον κυρίαρχο τόνο και, φευ, φαίνεται να τυρβάζει περί άλλα. Περί τον ξένο κινηματογράφο ή τη μεταφρασμένη λογοτεχνία παλιότερα, πιο πρόσφατα κυρίως περί τις εισαγόμενες τηλεοπτικές σειρές – όλ’ αυτά συνήθως αδιαμφισβήτητης υψηλής καλλιτεχνικής αξίας. Δυστυχώς στην εγχώρια λογοτεχνία, για μύριους όσους λόγους, απέμεινε ως κοινό το άμεσα ενδιαφερόμενο σινάφι, τα ποικίλα παρεάκια, που διαβάζουν όσο διαβάζουν κυρίως με διάθεση ανταγωνιστική, που κάνουν τα πάντα για να διώχνουν, ν’ αραιώνει μέρα τη μέρα το κοινό των αληθινών φιλαναγνωστών, κι ένα πολυπληθέστερο άλλο, συμπαθές ίσως, κυρίες στην πλειονότητά τους, που κουρασμένες από τα συμβατικά (mainstream) σίριαλ, πυκνώνουν τις τάξεις των αναγνωστών της ροζ λεγόμενης λογοτεχνίας, ένα τμήμα τους και τις παρυφές της θεωρούμενης ποιοτικής. Προσωρινά, μ’ άλλα λόγια, η τηλεόραση κατισχύει του βιβλίου, του κλέβει (η καλή τηλεόραση) το καλό κοινό, και του στέλνει (η κακή τηλεόραση) το κακό κοινό. Το πράγμα θ’ αλλάξει μακροπρόθεσμα, και γιατί η λογοτεχνική αφήγηση είναι πάντοτε η πιο συναρπαστική, και γιατί ένα έστω ευάριθμο όμως επαρκές και απαιτητικό κοινό φιλαναγνωστών, σαν την καλή μαγιά, παραμένει εκεί στην άκρη.

Στο τέλος θα νικήσει και πάλι αυτός.

Μετά τον 17ο-18ο μ.Χ. αιώνα τα πάντα στον πλανήτη Γη, καλά-κακά, είναι Διαφωτισμός. Από τα μη επανδρωμένα σκάφη που αποστέλλονται στον Άρη μέχρι τις πλαστικές σακούλες στους βυθούς των ωκεανών. Δεν κέρδισαν τα υπερ-στρατοκρατικά καθεστώτα των εθνικοσοσιαλιστών ή των κομμουνιστών τις "μαλθακές" φιλελεύθερες δημοκρατίες∙ το αντίθετο. Και η σχετικά πλησιέστερη στον Διαφωτισμό νεοελληνική κοινωνία ευημέρησε και ευημερεί περισσότερο απ' όλες τις γειτονικές της βαλκανικές. Όμως και λιγότερο από πολλές ευρωπαϊκές, στον βαθμό που υπολείπεται κυρίως ως προς τον φιλελεύθερο χαρακτήρα των θεσμών (προνεωτερικά κατάλοιπα, π.χ. συνταγματικά κατοχυρωμένη επικρατούσα θρησκεία, άτυπη μερική σύγχυση των εξουσιών, δημοσιονομική κακοδαιμονία λόγω πελατειακών σχέσεων κ.τ.ό.), σε τελική ανάλυση τόσο όσο υστερεί από το να είναι ευνομούμενη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Ο Κεμάλ Ατατούρκ με μια πράξη συμβολική, τη μετατροπή της Αγια-Σοφιάς από τζαμί σε μουσείο, εγκαινίαζε τη νεωτερική Τουρκία, μία χώρα που ευελπιστούσε ότι σταδιακά μπορούσε να οδηγηθεί στον φιλελεύθερο δυτικό κόσμο.

Θε μου, ποτέ ξανά.

Δεν έζησα γύρω μου πιο συναρπαστικό και βαθύ πράγμα από την άνθηση της τουριστικής Ελλάδος. Δηλώνω πάντα με πολλή περηφάνια "παιδί του τουρισμού". Σκέφτομαι πόσα λίγα άλλαξαν την ανθρώπινη περιπέτεια όσο η γνώση πως ο πλούτος δεν είναι το χρυσάφι στα κρατικά θησαυροφυλάκια, πως ο πλούτος αβγαταίνει με την οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων. Κι ο πλούτος -στους τουριστικούς τόπους το ζήσαμε να πω με τρόπο φαντασμαγορικό- αυξάνει τον ζωτικό χώρο, μ' άλλα λόγια μειώνει την επιθετικότητα, την κακία. 
Δεν υποφέρω φέτος τις χορταριασμένες εισόδους των κλειστών ξενοδοχείων, τις σχεδόν έρημες παραλίες, τους σιωπηλούς νυχτερινούς δρόμους, τα φωτισμένα όμως άδεια μαγαζιά.
Βλέπω τους σποραδικούς τουρίστες και συγκινούμαι.
Θε μου, τέτοιο κακό καλοκαίρι ποτέ ξανά...

Το Σκοτεινό Νησί –δέκα χρόνια μετά. Ή μήπως έντεκα, ή και περισσότερα, είκοσι;

Τέτοιο καιρό πέρσι έγραφα το σημείωμα που θα συνόδευε ως επίμετρο την αναθεωρημένη επανέκδοση του Σκοτεινού Νησιού. Ακόμα ένας μικρός κύκλος, μια ακόμη ατυχής εκδοτική συνεργασία, φοβάμαι ατυχέστερη κι απ' την προηγούμενη. Πικρή επαναβεβαίωση του πόσο δυσχερές να είσαι λογοτέχνης σε γλωσσική κοινότητα και γλώσσα στο περιθώριο της ιστορίας.

Το Σκοτεινό Νησί –δέκα χρόνια μετά.

Ή μήπως έντεκα, ή και περισσότερα, είκοσι;

Ήταν η μεγάλη ανομβρία των ετών 1999-2001, ο κήπος μου νεαρός ακόμα, δίψαγα μαζί του, από το πολύ άγχος, παρόλο που η Κως παραμένει μέχρι και σήμερα επαρκής από την άποψη των υδάτινων πόρων (οι γεωτρήσεις, νόμιμες - παράνομες, συνηθισμένο πράγμα), έφτιαξα στέρνα 70 κυβικών που υπερκαλύπτει τις ετήσιες ανάγκες για τα ποτίσματά μου –τουλάχιστον δεν θα επιβάρυνα για τα λουλουδάκια μου τον υδροφόρο ορίζοντα... Όμως, λίγο τα άρθρα της εποχής για την κλιματική αλλαγή, λίγο ο χαρακτήρας μου, θα οδηγούμουν σ’ έναν δυστοπικό κόσμο, το έργο ακολούθησε, σε φόρμα θεατρική καθώς καταγινόμουν τότε με το θέατρο, Το Σκοτεινό Νησί –παρακαλώ και οι δυο λέξεις με κεφαλαίο, είναι τοπωνύμιο, πβλ. Μέλανας Δρυμός, δεν θα καταδεχόμουν άλλωστε τόσο εύκολο επίθετο και δη σε τίτλο. Αλλά για τον προσδιορισμό Σκοτεινό στο Νησί θα επανέλθω.

Δεν είναι η λογική, οι ιδέες, ή και η αισθητική κατάρτιση το όχημά μου προς ένα έργο. Πρόκειται για εμπλοκή πολύ βαθύτερη, σύνθετη και κυρίως ασύνειδη. Ένα έργο μου ολοκληρώνεται, όταν με τη δική του οικονομία –συνεπή ακόμα κι εκεί που θυμίζει παιχνίδι παρωδίας- αυτονομηθεί, χειραφετηθεί από εμένα τον ίδιο, και πια αυτοτελές και ολόκληρο δεν μπορώ να ξεχωρίσω αποκομμένο κανένα του μέλος.

Για τα αρρωστάκια των like, του fb και των υπόλοιπων μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

(Αν είναι όντως αυτή η δράστις, της είχε κάνει, λέει, like μία μέρα πριν της πετάξει στη μούρη το βιτριόλι...

Μα, μεγάλοι άνθρωποι, να μπερδεύουμε το big brother, να νομίζουμε μας δώσανε εφημερίδα για ν' αρθρογραφούμε, κανάλι για να κάνουμε εκπομπές...)

Διπλή (αρνητική) διάκριση.

Είναι πολλά χρόνια, τα περισσότερα αφότου αντιλαμβάνομαι τα πράγματα, που καταλαβαίνω πως άλλο τι από μικρόνοιες σχεδόν δεν απαντάται στα δημόσια (όσο και στα ιδιωτικά) του βίου μας.

Δεν εκπλήσσομαι θέλω να πω.

Συνομήλικο με Το γυμναστήριό μου που η επιτροπή των κρατικών βραβείων δεν συμπεριέλαβε καν στις βραχείες λίστες της, ήτανε και τρόπος του λέγειν γραμματολογικό σύγγραμμα, που όχι μόνο φιγουράρισε στα προς βράβευση, έλαβε ασφαλώς και το οικείο του βραβείο, στο οποίο σύγγραμμα μεταξύ των λογοτεχνικών έργων της περιόδου 1974-2017 δεν συγκαταλέγεται ούτε ένα δικό μου, το όνομά μου σκέτο έστω, (σε παρένθεση, κάπου, για τα προσχήματα, βρε αδελφέ) στα 400 τόσα ονόματα λογοτεχνών της περιόδου που μνημονεύει.

Κάποιος να τους συγχαρεί εκεί στο ΥΠΠΟ και στις επιτροπές τους.