Μετανεωτερική ασχήμια
Athens Voice, 27.9.2014.
Πάει καιρός που ψηφίστηκε ο αντιρατσιστικός. Οι κυβερνώντες θα έπρεπε να είναι υπερήφανοι γι’ αυτό το νόμο. Γνωρίζω τις αντιρρήσεις ακραιφνών (ορισμένων και ακροδεξιών –άλλο οξύμωρο και τούτο-) φιλελεύθερων, αντιρρήσεις που δε συμμερίζομαι. Και οι ποσοστώσεις και ο αντιρατσιστικός, ευρύτερα ο παιδαγωγικός ρόλος της νομοθεσίας όπως και της εκπαίδευσης, άλλωστε, αποσκοπούν στο να ξεπεραστούν προκαταλήψεις και στερεότυπα, που από μόνη της, δίχως κάποια κεντρική ρύθμιση, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να υπερβεί. Ιδίως σε πραγματικότητες όπως η νεοελληνική, όπου αν απέμεινε μία, όσο ανυπόληπτη, πάντως μία και τελευταία νομιμοποιητική αρχή, αυτή είναι το κράτος.
Πριν περάσω σ’ αυτό που με απασχολεί, θα ήθελα να μνημονεύσω δύο από τους υποστηρικτές του νόμου. Τον Γεώργιο Κωνσταντόπουλο, βουλευτή Πιερίας της Νέας Δημοκρατίας, για το σύγχρονο ρίγος που διαπερνά το λόγο του, και τον Κώστα Τριαντάφυλλο, βουλευτή Χίου του ΠΑΣΟΚ, επίμονο και αθόρυβο υπερασπιστή των ατομικών δικαιωμάτων. Ας μου επιτραπεί αυτή η επιλεκτική αναφορά. Γιατί στήριξαν έναν αντιρατσιστικό με σαφή αναφορά στο σεξουαλικό προσανατολισμό και στην ταυτότητα φύλου, παρόλο που άντρες (και συναφή ζητήματα, σε ομοφοβικές κοινωνίες, επαφίενται συνήθως σε… καλλιεργημένες κυρίες), μολονότι μέλη των κυβερνητικών κομμάτων (με ακροατήριο τυπικά συντηρητικότερο), και το κυριότερο, παρά το ότι οι εκλογικές τους περιφέρειες βρίσκονται στην επαρχία.
Αλλά όπως και κάθε φορά που διαχειριζόμαστε θέματα αιχμής του μετανεωτερικού, μας αρέσει – δε μας αρέσει, κόσμου στον οποίο ζούμε, αναδείχθηκε ξανά ολόγλυφη η ασχήμια μας. Ιεράρχες που δημόσια απειλούν και εκβιάζουν εκτελεστική και νομοθετική εξουσία, πολιτικοί δευτεροκλασάτοι που προσβάλλουν ηγέτες, αξίες και κατακτήσεις κοινωνιών -μελών της Ένωσης, κακόμοιροι και ανόητοι εθνικιστές που εξιχνιάζουν… σιωνιστικές συνωμοσίες πίσω από την ποινικοποίηση της άρνησης του Ολοκαυτώματος.
Να σημειώσω, παρεμπιπτόντως, πως, όταν ο Πειραιώς αποκαλεί σε έκλαμψη ρητορικής ευφράδειας Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ «εξαίσια πτώματα», όταν, χολωμένος που δεν τον αφήνουν να εκτονώνει μίσος κι απέχθεια προς την ομοφυλοφιλία, στην έξαψή του επάνω γλιστράει από το στόμα του το… καβαφικότατο επίθετο «εξαίσια», τότε τι άλλο έχουμε παρά ένα θαυμάσιο -θα έλεγα και εύγλωττο- συνειρμό;
Η υπέροχη ελληνική γλώσσα! Χαλάλι της οι μέρες, οι μήνες, τα χρόνια που της χάρισα...
Όταν στη δεκαετία του ’70 ξεκίναγε η τρίτη ελληνική δημοκρατία, ο δυτικός κόσμος ήδη αντιμετώπιζε τα ζητήματα της μετανεωτερικότητας. Εμείς, αντίθετα, δεν είχαμε διευθετήσει ακόμα πολλά από τα θεμελιώδη της νεωτερικότητας, η οποία σε μεγάλο βαθμό συμπυκνώνεται στην κατανόηση και εμπέδωση του φιλελεύθερου χαρακτήρα των δημοκρατιών. Οι τρομερές σέχτες του διαφωτισμού, ο εθνικοσοσιαλισμός και ο κομμουνισμός, θεμελιώθηκαν ακριβώς σ’ αυτή τη μερική άγνοια. Αλλά και τρεις δεκαετίες μετά τον πόλεμο, οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες, λίγο - πολύ σοσιαλδημοκρατίες, δέχονταν κριτική και πολλές αναθεωρήσεις για τη γραφειοκρατική και αντιπαραγωγική αδράνειά τους. Οι άλλοι ξεκίναγαν τις αποκρατικοποιήσεις και μέσω των κινημάτων σταδιακά ενσωμάτωναν την τελευταία ομάδα των ατομικών δικαιωμάτων, διεύρυναν τον ποιοτικό χαρακτήρα των θεσμών τους, όταν εμείς με κάτι υποτυπώδεις μεταρρυθμίσεις για ξεκάρφωμα απλώναμε μακάριοι την αρίδα μας στην υπανάπτυξη, περιχαρείς την ονομάζαμε και σοσιαλισμό. Στην ουσία επρόκειτο για την εγκαθίδρυση μιας λαϊκιστικής ολιγαρχίας, που ιδιαίτερα μετά τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια μοιάζει και αδέσποτη και ανεξέλεγκτη και ασύδοτη.
Από μία άποψη αυτή η άτυπη και ιδιότυπη χρεοκοπία που βιώνουμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι το τέλος της πάγιας εθνικής στρατηγικής, της «φυγής προς τα εμπρός». Αυτήν εφάρμοσε ο κυβερνήτης Καποδίστριας, ο Τρικούπης αργότερα, ο Βενιζέλος κατ’ εξοχήν, και τελευταίος ο Καραμανλής. Ετούτος, μάλιστα, τη συνόψισε στην παροιμιώδη φράση του: «Εγώ σας πέταξα στη θάλασσα, εσείς να μάθετε κολύμπι».
Ωραία, αλλά πώς να κολυμπήσεις, πώς να σωθείς, με το ιερατείο ενός δόγματος μισθοδοτούμενο από το δημόσιο ταμείο, με ιδιαίτερο προνομιακό νομικό καθεστώς (ούτε οι διομολογήσεις των δυτικών στην ύστερη οθωμανική αυτοκρατορία!), ναοδομία, φορολογική ατέλεια, κ.λπ., επιπλέον συμπεριφερόμενο ως αν ήταν κάποια υπέρτερη νομοθετική εξουσία; Με την πολιτική τάξη, προκειμένου να διατηρήσει τα πελατειακά δίκτυά της, να συρρικνώνει την ιδιωτική οικονομία, να δημεύει την ατομική ιδιοκτησία; Με τους φερέλπιδες της αριστεράς, ειδικά, να επαγγέλλονται ένα ακόμα πιο διογκωμένο κράτος, άρα με επαπειλούμενη στο προσεχές μέλλον και τη ληστρική επιδρομή στις καταθέσεις;
Στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο ο διαχωρισμός κράτους εκκλησίας είναι δεδομένος από δεκαετίες. Σε ταξίδι μου την Ισπανία πριν από δύο χρόνια, το είδα σε ναό της Βαρκελώνης, μεταφέρουν την κυριακάτικη λειτουργία και απογεύματα Παρασκευής, για όσους τυχόν θα λείψουν από την πόλη το διήμερο. Τις Κυριακές από εκκλησιά σε εκκλησιά ποικίλλει η ώρα έναρξης, βρίσκει να λειτουργηθεί κανείς και στη μία το μεσημέρι. Και στις επισκέψεις σε συγγενείς της φίλης που με φιλοξενούσε, γνώρισα και έναν θείο της πάστορα, 83 χρόνων, που ακόμα ιερουργούσε, γιατί το ελάχιστο επίδομα της εκκλησίας, όχι κρατική σύνταξη, δεν του έφτανε για τα προς το ζην. Θέλω να πω, η ελεύθερη αγορά, που είναι αδιαμφισβήτητα πολύ πιο κοντά στη φύση της ζωής, δεν αποκλείεται και του Θεού, με άλλα λόγια, ο σεβασμός προς τον πιστό και την τσέπη του, ίσως βοηθήσει τους εξημμένους ιεράρχες μας κάπως να θυμηθούν την πραότητα και την ησυχία των ταπεινών ανθρώπων, την αγιότητα ίσως, αν καταλαβαίνω κιόλας απ’ αυτά τα πράγματα, γιατί και θεολόγος δεν είμαι.
Φέτος το καλοκαίρι στους τουριστικούς τόπους πλήθυναν και πια θα ’ναι κάθε χρόνο περισσότερες οι εικόνες σε δημόσιο χώρο ομόφυλων ζευγαριών πιασμένων χεράκι ή που φιλιούνται ή που κρατούν από το χέρι το παιδί τους. Είναι άλλο να διαβάζεις γι’ αυτά στο διαδίκτυο, άλλο να τα βλέπεις να υφίστανται δίπλα σου και μάλιστα τόσο φυσικά και αβίαστα. Και η ελευθερία είναι ιός, αγαπητοί μου, από κείνους μάλιστα που μεταδίδονται ταχύτατα.
Παπάδες και ατομικά δικαιώματα, πολιτικάντηδες και καινοτόμος επιχειρηματικότητα, πελάτες και δημοκρατία, το χέρι της επαιτείας στην Ευρώπη αλλά το φρόνημα στον Πούτιν, άλλο δεν πάνε μαζί. Ένα κουβάρι όλα μαζί, περδουκλώνουν τα πόδια μας. Πια, να τα σέρνουμε όλα μαζί δε γίνεται. Το πολύ μερικούς βασανιστικούς μήνες ακόμα. Ας επιλέξουμε.
