Για τους τιμώντες την ελληνική γλώσσα -και φέτος.

Μετά το περσινό μου ταξίδι στην Κρήτη, είχα αναρτήσει ένα σημείωμα εδώ για τις ωραίες φόρμες στα κηδειόσημα του Ρεθύμνου, δεν ήξερα αν ήτανε σε χρήση και στο υπόλοιπο νησί.
Να θυμίσω ένα απόσπασμα από εκείνη την ανάρτηση: "...κάποιοι λόγιοι, λοιπόν, ίσως εκπαιδευτικοί, ενδεχομένως ιερείς, μακάρι και εργολάβοι κηδειών, κάποιοι πάντως που είχαν την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό να αγαπούν την καλή διατύπωση στην οικεία, τη μητρική τους γλώσσα, την ελληνική, εικάζω θα έφτιαξαν αυτές τις ωραίες φόρμες.

                                                          Αγγελτήριο Μνημοσύνου

Τελούμε μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του/της αγαπημένου/ης μας. Παρακαλούμε όπως προσέλθετε και προσευχηθείτε μαζί μας. Παρακαλούμε τους τιμώντας τη μνήμη του/της όπως παραστούν σ’ αυτό.

Αγγελτήριο Θανάτου

Τον/τη λατρευτό/ή μας … ετών … κηδεύουμε ημέρα … … … … και ώρα … από την οικία μας. Η νεκρώσιμος θα ψαλεί στον Ιερό Ναό … Η ταφή στο κοιμητήριο … Παρακαλούμε τους τιμώντας τη μνήμη του/της όπως συνοδεύσουν την εκφορά του/της.

Οι συγγενείς …

Φέτος κουβάλησα έως και φωτογραφικά τεκμήρια. Τα κηδειόσημα με τα ωραία ελληνικά τα συνάντησα παντού. Από τα Χανιά ως τη Σητεία, στον Άγιο επίσης και στο Ηράκλειο, σε χωριά κάτω στο Λιβυκό. Δεν αποκλείεται να συνηθίζονται και σε άλλη περιφέρεια, φέρ' ειπείν στη γειτονική της Κρήτης νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Θα χαιρόμουν, παρόλο που θα μου χαλούσε αυτή την πολύ γοητευτική εντύπωση ενός τόπου που εννοεί να διατηρεί ιδιώματα, να επιμένει στα ιδιοχαρακτηριστικά του λίγο έως πολύ, από την προφορά στην ομιλία ως την τρέχουσα μουσική ντόπια παραγωγή, αλλά και σε πολύ καθημερινά πράγματα. Κρητικό και το μανάβικο, ας πούμε, ή ακόμα και το σουπερμάρκετ. Από τα τοπικά προϊόντα μέχρι και την όλη χωροθέτηση του μαγαζιού.

Στήνω αυτί για τους ουρανικούς φθόγγους (κ, γ, χ), ιδίως στην ανατολική Κρήτη, νομίζω δεν υπάρχουν πιο εύηχα αλλόφωνα συμφώνων, τρελαίνομαι να ρουφάω ολόκληρες κουβέντες από διπλανά τραπέζια ή και στους δρόμους, στα μαγαζιά, όχι τα νοήματά τους, το τι λένε, μόνο τον ήχο της ομιλίας τους. Οι Κρητικοί -οι Κύπριοι ακόμη περισσότερο- συγκαταλέγονται στους πιο υπερήφανους για τη διάλεκτό τους ελληνόφωνους. Στην ίδια νοτιοανατολική νησιωτική διάλεκτο (ανατολική Κρήτη, Δωδεκάνησα, Κύπρος) υπαγόμαστε κι εμείς, μόνο που εμείς σχεδόν την απωλέσαμε. Πολύ σπάνια μιλούμε τις ντοπιολαλιές μας, και οι νεότεροι σχεδόν καθόλου. Άρα, όταν ένα Κρητικόπουλο βλέπει τηλεόραση, ακούει την νεοελληνική (αττική) κοινή, δεν ακούει ούτε νογάει ακριβώς τους δικούς του, ένα Κωτάκι αντίθετα ή Ροδιτάκι νομίζει ότι ακούει τα μοντέρνα, τα καλά νεοελληνικά -και είναι κρίμα.

Μερικές φορές εκεί που γράφω σκάει μια λέξη που αναρωτιέμαι πόθεν παρεισέφρησε στο μυαλό μου, ψάχνοντας να την επαληθεύσω βρίσκομαι στον Ερωτόκριτο ή σε Καζαντζάκη, προερχόμενη όχι από τη φιλολογική μνήμη αλλά γιατί τις ίδιες λέξεις τις έλεγε η μία γιαγιά ή ο άλλος παππούς. Φερ' ειπείν η λέξη ζάλο (στον Μισθοφόρο) για την πατημασιά ή το βηματισμό, όπως τη λένε στην Κέφαλο, το χωριό του πατέρα μου. Με κάτι τέτοια αποφάσισα να ξαναδιαβάσω τους παλαιούς Κρητικούς, τον Κορνάρο και τον Χορτάτση, αλλά και το μέγα δαιμόνιο της νεοελληνικής αφήγησης που ακούει στο όνομα Νίκος Καζαντζάκης. Ξανά, όλον. Όχι μόνο τον Καπετάν Μιχάλη.

Και πάντοτε σε ειδικά μεταλλικά πλαίσια -ετούτο στο Ρέθυμνο.

Κι ένα γκράφιτι: ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΟΤΑΝ ΤΟΥΣ ΞΕΧΝΑΜΕ, στην πύλη του ρεθεμιώτικου νεκροταφείου. Δεν πειράζει που το είδε και που το ξεσήκωσε σαν σύνθημα, είναι ευαίσθητο -εικάζω την ηλικία του γκραφιτά- παιδί, το έγραψε πρώτα στο μυαλό του, σε δυο τρεις δεκαετίες θα το νιώσει, και δε θα είναι λίγο αυτό ούτε συμβαίνει σε πολλούς.