«Το δικό μου πεπρωμένο ήτανε να ταξιδέψω σε πόλεις. Να περιπλανηθώ σε βιβλία. Σε ιδέες. Ας μην παραπονιέμαι» (σ. 453).
Το 165 μ.χ., ο κυνικός φιλόσοφος Περεγρίνος πηγαίνει στην Ολυμπιάδα για να τηρήσει την υπόσχεση που ο ίδιος είχε δώσει πριν από τέσσερα χρόνια: να πέσει στη φωτιά μπροστά στα μάτια των θεατών. Ο ίδιος θεωρεί ότι αυτή η κίνηση είναι μια έσχατη πράξη αλτρουισμού, ένα σπάνιο δώρο αυτοθυσίας για να εξορκίσουμε τον μεγαλύτερο μας φόβο, τον θάνατο, για να φτάσουμε στο σημείο να περιφρονούμε και να αψηφούμε αυτόν. Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους θα βρεθεί και ο περίφημος Σύρος σοφιστής Λουκιανός που θα περιγράψει τα γεγονότα στον σύντομο λίβελό του «Περί της Περεγρίνου τελευτής», τη μόνη μαρτυρία που έχουμε για τον εκκεντρικό πρωταγωνιστή, μαζί με λίγες αράδες του Ρωμαίου γραμματικού Αύλου Γέλλιου.
Ο Αντώνης Νικολής καταπιάνεται για πρώτη φορά με τη φόρμα του ιστορικού μυθιστορήματος για να κατασκευάσει σ’ αυτό το έκτο βιβλίο του τη φανταστική μυθοπλαστική βιογραφία ενός αινιγματικού ανθρώπου, με βάση τις ελάχιστες πληροφορίες που έχουν σωθεί. Η σύγκρουση με τον πατέρα του, η αγάπη για τη ρητορική, ο συγχρωτισμός με τους πάντες, ακόμη και με τους διωκόμενους χριστιανούς, οι συναναστροφές με διάσημα συγκαιρινά πρόσωπα αποτυπώνονται διεξοδικά με θαυμαστή λογοτεχνική ευρηματικότητα. Σκιαγραφείται ένας γοητευτικός ήρωας, για τον οποίο δεν ξέρουμε κατά πόσον ήταν ανιδιοτελείς οι σκοποί του ή αν το κυνήγι της δημοσιότητας και της δόξας οδήγησαν στη θεαματική αυτοκτονία του. Πάνω απ’ όλα, όμως, επιχειρείται μια συναρπαστική περιήγηση σε μια ολόκληρη ιστορική περίοδο με δεξιοτεχνικές περιγραφές συνηθειών και τοποθεσιών, καρπός εξαντλητικής έρευνας από πλευράς του συγγραφέα.
«Ο Περεγρίνος -και να κάτι που βαθιά μέσα του θα τον διαφοροποιούσε από έναν τυπικό εβραίο ή πιστό του Ιησού- άφοβα και μάλιστα με σεβαστική συμπεριφορά θα ’μπαινε σε όποιον ναό οπουδήποτε στη Γη, σαν θεατής θα παρακολουθούσε όποια θυσία ή τελετή, ούτε θα διανοούνταν να προσβάλει όσους τις τελούσαν, παρέμενε μ’ άλλα λόγια στον πυρήνα της κοσμοαντίληψής του -πράγμα που προτιμούσε να μην το σκέφτεται- ένας εθνικός. Όμως και παράλληλα, αντίρροπα, μέρα με τη μέρα γινόταν όλο και πιο συνειδητό μέλος της κοινότητας αυτών των ανθρώπων που με περισσή αλληλεγγύη ονόμαζαν ο ένας τον άλλον αδελφό, προσηγορικό που τη σημασία του κυριολεκτικά τη βίωναν» (σ. 200).
Ο «Περεγρίνος» του Αντώνη Νικολή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.
Κώστας Μοστράτος
