Μύθος από το μέλλον σχολιάζει το σήμερα
Του Μακη Πανωριου
Αντώνης Νικολής: Το σκοτεινό νησί, νουβέλα, «Εμπειρία Εκδοτική», Αθήνα 2008, σελ.: 172
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Ακόμη κι όταν ο μύθος τοποθετείται στο ζοφερό μέλλον, είτε υπό την έννοια της «προφητείας» είτε της μετεξέλιξης του παρόντος, στην πραγματικότητα σχολιάζει το παρόν. Που δεν είναι παρά το αύριο του παρελθόντος, αν μπορεί να μεταχειριστεί κανείς αυτό το «παράδοξο» ιδεολογικό σχήμα, προκειμένου να «εικονογραφήσει» ένα σήμερα-παρόν του οποίου οι συντεταγμένες συγκεντρώνουν όλες τις δυσοίωνες προβλέψεις για ένα τουλάχιστον αδιεξοδικό, επικείμενο μέλλον.
Αυτή ακριβώς η «πρόβλεψη-αίσθηση» αναδύεται από το άγονο έδαφος του «Σκοτεινού νησιού», της νουβέλας με την οποία μας συστήνεται ο ήδη πετυχημένος θεατρικός συγγραφέας Αντώνης Νικολής. Ο υποτυπώδης εξάλλου μύθος του το επιβεβαιώνει. Στο κοντινό, σύμφωνα με τα προλεχθέντα, μέλλον, η επικείμενη ολοκληρωτική καταστροφή της Γης -και το τέλος του «πολιτισμού» της, ως εκ τούτου- είναι ένα μάλλον διαπιστωμένο γεγονός. Το παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει. Η μολυσμένη φύση αποτελεί και τη χαριστική βολή του πλανήτη. Οι εναπομείναντες απλώς λειτουργούν ως μάρτυρες του γεγονότος για το οποίο είναι και οι κυρίως υπεύθυνοι. Στην κορυφή ενός βουνού, σε ένα σπήλαιο διαμένει ένας ώριμος άντρας που ακούει στο πομπώδες αρχαιοελληνικό όνομα Ωρομέδοντας. Στη σπηλιά καταφθάνει ένα παράξενο ζευγάρι. Αυτός νέος, ονομάζεται Ηρακλής, μια ειρωνική προβολή του μυθολογικού προκατόχου του, που η σχέση του με τη γυναίκα παραπέμπει στο επεισόδιο με την Ομφάλη. Εδώ ονομάζεται Πέργαμοντ και λειτουργεί ως εκπρόσωπος-απόγονος της προαναφερθείσας αμαζόνας – είδωλο μιας νέας Μητριαρχίας. Οι σχέσεις των τριών προσώπων, υποχρεωμένων να συγκατοικήσουν, περνά από διάφορες δοκιμασίες, συμβολικών κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων που παραπέμπουν στη σύνθεση ευρύτερης μορφής ομάδων. Ο ώριμος άντρας-κατεστημένο, θα επιχειρήσει ως Πατριάρχης-Αφέντης να καθυποτάξει το ζεύγος. H Γυναίκα όμως, ως γενεσιουργό στοιχείο της Φύσης, θα δώσει την τελική λύση σ’ αυτή τη σύγχρονη τραγωδία. Που δεν είναι παρά μια προβολή του σημερινού κόσμου που ακροβατεί στο χείλος του γκρεμού, στον οποίο ενσυνείδητα οδηγείται.
Η είσοδος των προσώπων στην ιστορία τους, μια ιστορία μοντέρνων σουρεαλιστικών προδιαγραφών, δημιουργεί την ψευδή εντύπωση στον αναγνώστη ότι πρόκειται να «απολαύσει» έναν τουλάχιστον σαρκαστικό μελλοντολογικό μύθο. Και παρ’ όλο που η αίσθηση αυτή θα παραμείνει μέχρι το αμφίβολο τέλος του, γρήγορα ωστόσο δίνει τη θέση του σ’ ένα υφέρποντα σαρδόνιο σαρκασμό. Κι αυτό οφείλεται στη σταδιακή αποκάλυψη των προσώπων – εκπροσώπων της εκ μέρους τους «κατασκευασμένης» σκέψης.
Με γλώσσα σύγχρονη, άμεση, κρουστή, αιχμηρή, ωμή, έως και απωθητική κάποιες στιγμές, επεξεργασμένη ωστόσο προσεχτικά ώστε με το ευθύβολο που τη χαρακτηρίζει, να βρίσκει το στόχο της, ακόμη και στις υπαινικτικές στιγμές της, «Το σκοτεινό νησί» αποκαλύπτει τον λογοτέχνη, ο οποίος και υπερέχει, ευτυχώς, του απλού συγγραφέα. Εμφανής, βεβαίως, ο θεατρικός δημιουργός, ο οποίος γνωρίζοντας τη σημασία του προφορικού, άμεσου λόγου, κατορθώνει να τον μεταμορφώνει σε λογοτεχνικό γεγονός. Προσόν που ο νέος συγγραφέας οφείλει να αξιοποιήσει. Μια μικρή, αν μου επιτρέπεται, απορία μόνο: Γιατί η μεταμόρφωση σε πεζό ενός πετυχημένου θεατρικού έργου, όπως ο ίδιος μας πληροφορεί ότι είναι «Το σκοτεινό νησί», που ολοκλήρωσε το 2001, και όχι ένα νέο πρωτότυπο έργο;
Hμερομηνία : 22/9/09
Copyright: http://www.kathimerini.gr
________________________________________
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_22/09/2009_330242
Του Μακη Πανωριου
Αντώνης Νικολής: Το σκοτεινό νησί, νουβέλα, «Εμπειρία Εκδοτική», Αθήνα 2008, σελ.: 172
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Ακόμη κι όταν ο μύθος τοποθετείται στο ζοφερό μέλλον, είτε υπό την έννοια της «προφητείας» είτε της μετεξέλιξης του παρόντος, στην πραγματικότητα σχολιάζει το παρόν. Που δεν είναι παρά το αύριο του παρελθόντος, αν μπορεί να μεταχειριστεί κανείς αυτό το «παράδοξο» ιδεολογικό σχήμα, προκειμένου να «εικονογραφήσει» ένα σήμερα-παρόν του οποίου οι συντεταγμένες συγκεντρώνουν όλες τις δυσοίωνες προβλέψεις για ένα τουλάχιστον αδιεξοδικό, επικείμενο μέλλον.
Αυτή ακριβώς η «πρόβλεψη-αίσθηση» αναδύεται από το άγονο έδαφος του «Σκοτεινού νησιού», της νουβέλας με την οποία μας συστήνεται ο ήδη πετυχημένος θεατρικός συγγραφέας Αντώνης Νικολής. Ο υποτυπώδης εξάλλου μύθος του το επιβεβαιώνει. Στο κοντινό, σύμφωνα με τα προλεχθέντα, μέλλον, η επικείμενη ολοκληρωτική καταστροφή της Γης -και το τέλος του «πολιτισμού» της, ως εκ τούτου- είναι ένα μάλλον διαπιστωμένο γεγονός. Το παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει. Η μολυσμένη φύση αποτελεί και τη χαριστική βολή του πλανήτη. Οι εναπομείναντες απλώς λειτουργούν ως μάρτυρες του γεγονότος για το οποίο είναι και οι κυρίως υπεύθυνοι. Στην κορυφή ενός βουνού, σε ένα σπήλαιο διαμένει ένας ώριμος άντρας που ακούει στο πομπώδες αρχαιοελληνικό όνομα Ωρομέδοντας. Στη σπηλιά καταφθάνει ένα παράξενο ζευγάρι. Αυτός νέος, ονομάζεται Ηρακλής, μια ειρωνική προβολή του μυθολογικού προκατόχου του, που η σχέση του με τη γυναίκα παραπέμπει στο επεισόδιο με την Ομφάλη. Εδώ ονομάζεται Πέργαμοντ και λειτουργεί ως εκπρόσωπος-απόγονος της προαναφερθείσας αμαζόνας – είδωλο μιας νέας Μητριαρχίας. Οι σχέσεις των τριών προσώπων, υποχρεωμένων να συγκατοικήσουν, περνά από διάφορες δοκιμασίες, συμβολικών κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων που παραπέμπουν στη σύνθεση ευρύτερης μορφής ομάδων. Ο ώριμος άντρας-κατεστημένο, θα επιχειρήσει ως Πατριάρχης-Αφέντης να καθυποτάξει το ζεύγος. H Γυναίκα όμως, ως γενεσιουργό στοιχείο της Φύσης, θα δώσει την τελική λύση σ’ αυτή τη σύγχρονη τραγωδία. Που δεν είναι παρά μια προβολή του σημερινού κόσμου που ακροβατεί στο χείλος του γκρεμού, στον οποίο ενσυνείδητα οδηγείται.
Η είσοδος των προσώπων στην ιστορία τους, μια ιστορία μοντέρνων σουρεαλιστικών προδιαγραφών, δημιουργεί την ψευδή εντύπωση στον αναγνώστη ότι πρόκειται να «απολαύσει» έναν τουλάχιστον σαρκαστικό μελλοντολογικό μύθο. Και παρ’ όλο που η αίσθηση αυτή θα παραμείνει μέχρι το αμφίβολο τέλος του, γρήγορα ωστόσο δίνει τη θέση του σ’ ένα υφέρποντα σαρδόνιο σαρκασμό. Κι αυτό οφείλεται στη σταδιακή αποκάλυψη των προσώπων – εκπροσώπων της εκ μέρους τους «κατασκευασμένης» σκέψης.
Με γλώσσα σύγχρονη, άμεση, κρουστή, αιχμηρή, ωμή, έως και απωθητική κάποιες στιγμές, επεξεργασμένη ωστόσο προσεχτικά ώστε με το ευθύβολο που τη χαρακτηρίζει, να βρίσκει το στόχο της, ακόμη και στις υπαινικτικές στιγμές της, «Το σκοτεινό νησί» αποκαλύπτει τον λογοτέχνη, ο οποίος και υπερέχει, ευτυχώς, του απλού συγγραφέα. Εμφανής, βεβαίως, ο θεατρικός δημιουργός, ο οποίος γνωρίζοντας τη σημασία του προφορικού, άμεσου λόγου, κατορθώνει να τον μεταμορφώνει σε λογοτεχνικό γεγονός. Προσόν που ο νέος συγγραφέας οφείλει να αξιοποιήσει. Μια μικρή, αν μου επιτρέπεται, απορία μόνο: Γιατί η μεταμόρφωση σε πεζό ενός πετυχημένου θεατρικού έργου, όπως ο ίδιος μας πληροφορεί ότι είναι «Το σκοτεινό νησί», που ολοκλήρωσε το 2001, και όχι ένα νέο πρωτότυπο έργο;
Hμερομηνία : 22/9/09
Copyright: http://www.kathimerini.gr
________________________________________
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_22/09/2009_330242
