GREECE IS KOS / A Three - Letter Delight / Μονοσύλλαβη ηδονή.

[Κείμενό μου στο ειδικό τεύχος του GREECE IS, το αφιερωμένο στην Κω, GREECE IS KOS / NISYROS (www.greece-is.com).]

 

Πολλές ηδονές σε μία μόνο συλλαβή: το λογοπαίγνιο που συνηθίζω μιλώντας για το νησί μου, την Κω. Το μονοσύλλαβο νησί του Αιγαίου, το προορισμένο από την ιστορία του να μοιράζει τις χαρές της φιλοξενίας.

Θα μου επιτραπεί ελπίζω ένας προσωπικός τόνος. Είμαι συγγραφέας, μυθιστοριογράφος κυρίως, και πολλές φορές αναγκάζομαι να εξηγήσω μία εκ πρώτης όψεως αντίφαση ή και οξύμωρο: πώς, όντας αυτός, επέλεξα να ζω μόνιμα σ’ έναν τόπο από τους πιο αξιοποιημένους τουριστικά. Ερώτημα που δε διαφέρει και πολύ από το: για ποιους λόγους ένας σύγχρονος απαιτητικός τουρίστας ή και ταξιδιώτης θα επέλεγε την Κω ως προορισμό για τις διακοπές του.

Η Κως, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, στο σύνορο δύο ηπείρων, αλλά και λόγω του συγκερασμού των πολιτισμών που η ιστορία της συνεπαγόταν, διακρίνεται για την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα αισθητή στην πρωτεύουσα του νησιού, την πόλη της Κω.

Από τα μπαλκόνια του πατρικού μου στο κέντρο της πόλης, είχα, από το ένα, ακριβώς απέναντι τη Συναγωγή, κι από αριστερά προς τα δεξιά, το κάστρο των Ιωαννιτών Ιπποτών στο λιμενοβραχίονα, το τζαμί της Λότζιας στην πλατεία με τον –κατά την παράδοση- πλάτανο του Ιπποκράτη, το εμβληματικό διοικητήριο, κατάλοιπο της ιταλοκρατίας, την παλιά καθολική μητρόπολη, το μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου, κι από το άλλο, το δυτικό μπαλκόνι, την Αγία Παρασκευή, και χαμηλότερα σχηματίζοντας την Πλατεία Ελευθερίας μαζί με το κεντρικό τζαμί, τη Δημοτική Αγορά, την Αίγλη και το Μουσείο, απομεινάρια και αυτά της ιταλικής δωδεκανησιακής αρχιτεκτονικής.

Αν συνυπολογίσει κανείς και τα πολύ εκτεταμένα αρχαιολογικά πάρκα, τόσο χαρακτηριστικά στην πολεοδομική προσωπικότητα της πόλης, την Αρχαία Αγορά, το βωμό του Διονύσου και πολύ κοντά την αναστηλωμένη Casa Romana, την έπαυλη των ρωμαϊκών χρόνων δηλαδή, το επίσης αναστηλωμένο θεατράκι, το αρχαίο ωδείο, και απέναντί του το αρχαιολογικό πάρκο του Ξυστού με τον decumanus, τον κεντρικό δρόμο της αρχαίας πόλης, του οποίου το πλακόστρωτο σώζεται σε εντυπωσιακό βαθμό, αν συναριθμήσει, λοιπόν, κανείς όλ’ αυτά και άλλα πολλά, μνημεία διάσπαρτα στο κέντρο της, έχει ήδη τον ιστό και τις εικόνες μιας πόλης όπου συνδιαλέγονται αρμονικά εποχές, πολιτισμοί και άνθρωποι, περιβάλλον ιδεώδες για να δεχθεί με ανοχή, με την καλύτερη δηλαδή από τις ποιότητες της φιλοξενίας, τον ξένο επισκέπτη, τον ταξιδιώτη.

Όμως η μεγάλη Ιστορία βιώνεται μέσα από τις μικρές αφηγήσεις που τρέφουν τα πρώτα αντανακλαστικά της συνείδησής μας. Η γιαγιά μου έλεγε πως σε χρονιές αναβροχιάς ο πληθυσμός όλος ακολουθούσε πρώτα τη λιτανεία του ορθόδοξου δεσπότη, ύστερα του ραβίνου, στο τέλος του χότζα, «κι οποιανού έπιαναν οι προσευχές». Παιδί, με παραξένευαν οι ψαλμοί του μουεζίνη από τους μιναρέδες τις Παρασκευές, το αντρικό εκκλησίασμα που έπλενε τα πόδια του στις κρήνες, κι ύστερα που ξυπόλυτοι εισέρχονταν και γονάτιζαν στο εσωτερικό του τζαμιού. Όταν έφτανε στο νησί κάποιο γκρουπ Εβραίων και λειτουργούσαν τη Συναγωγή, τρέχαμε τα γειτονόπουλα πίσω από τις πλαϊνές πόρτες με τα ωραία βιτρό, ν’ ακούσουμε τις ψαλμωδίες τους. Από τις γιαγιάδες, παιδιά, ευκολότερα αργότερα, έφηβοι και νέοι, συνηθίζαμε σαν το πιο φυσικό πράγμα γύρω μας, στο δρόμο ή στους χώρους αναψυχής, τις συντροφιές που μιλούσαν λαλιές ξένες. Θυμάμαι το ανοιξιάτικο πρωινό που τρέχοντας οι δίδυμοι φίλοι του αδελφού μου, ο Σπύρος κι ο Αντρέας, του φώναζαν, «Λάμπρο, Λάμπρο, ήρθανε τα χελιδόνια!», οι πρώτοι τουρίστες δηλαδή.

Και να μην το ξεχάσω-, η Κως, εκτός από το νησί του Ιπποκράτη, είχε και το προσωνύμιο το νησί των ποδηλάτων, τότε που κάθε οικογένεια διέθετε τόσα ποδήλατα όσα τα μέλη της, εικόνα που με τους σύγχρονους ποδηλατόδρομους φαίνεται να αναβιώνει.

Η Κως ανήκει στα μεσαίου μεγέθους νησιά του Αιγαίου, με μέγιστη οδική απόσταση γύρω στα 50 χιλιόμετρα και πληθυσμό συνολικά περί τους 35 χιλιάδες κατοίκους. Νησί με μαλακό γεωφυσικό ανάγλυφο, λόφους, πευκοδάση, ρεματιές με αυτοφυείς πικροδάφνες, στη νότια πλευρά του εκτάσεις με αρκεύθους, πεδιάδες που απολήγουν δίχως εντάσεις σε ακρογιαλιές, και με τη θάλασσα προσπελάσιμη σχεδόν παντού, πολύ συχνά με εκτεταμένες αμμουδιές. Ακόμα και το κύριο βουνό, ο Δίκαιος, (με εξοχές και το παραδοσιακής αρχιτεκτονικής χωριό Ασφενδιού με τους δορυφόρους οικισμούς του), είναι ευκολοδιάβατος, με καλό οδικό δίκτυο.

Μπορούμε να εξερευνήσουμε το νησί διανύοντας με αυτοκίνητο ή μηχανή πολύ ευχάριστες διαδρομές. Με ορμητήριο την πόλη, ανατολικά, τις παραλίες και τον κολπίσκο προς τον Άγιο Φωκά, και ίσαμε τα Θερμά, με την καυτή πηγή στο κράσπεδο του γιαλού, επισκέψιμη στη διάρκεια όλου του εικοσιτετραώρου, σ’ ένα τοπίο που υποβάλλει από την πολλή ομορφιά. Τα Θερμά απέχουν απ’ την πόλη περίπου δυο χιλιόμετρα, όσο και το Ασκληπιείο, ετούτο σε άλλη κατεύθυνση, στους πρόποδες του Δίκαιου. Ο τόπος όπου έθεσε τις επιστημονικές βάσεις της ιατρικής ο Ιπποκράτης. Σε εξαιρετική φυσική θέση, σε τρία άνδηρα (επίπεδα), με κατάλοιπα στοών, βωμών, ναών, εν πολλοίς αναστηλωμένα, και με το πολύ ενδιαφέρον καινούριο επιγραφικό μουσείο.

Από το Ασκληπιείο στις Χαϊχούτες, τον Ασώματο, τη Ζιά και το Ασφενδιού. Από το Λαγούδι στο ερειπωμένο Παλιό Πυλί, μια από τις ωραιότερες τοποθεσίες του νησιού, ύστερα στο σημερινό Πυλί. Πάνω απ’ το Πυλί προς την Καρδάμαινα ή κατά το μέσον της απόστασης παρακάμπτοντας για το ιπποτικό και αυτό κάστρο της Αντιμάχειας. Ως την Αντιμάχεια μπορούμε να φτάσουμε κι από τον επαρχιακό ή και τον πιο εξοχικό παράλληλο στην ακτογραμμή δρόμο, με σταθμούς το Τιγκάκι (όπου για τους ειδικά ενδιαφερόμενους βρίσκεται και η πιο πολυσύχναστη παραλία γυμνιστών του νησιού), το Μαρμάρι και το Μαστιχάρι.

Από την Αντιμάχεια, και μετά το αεροδρόμιο, κατευθυνόμενοι νότια, μπορούμε να λοξοδρομήσουμε προς το αθέατο από το ύψος του επαρχιακού δρόμου δάσος της Πλάκας, ενώ σ’ όποιαν κι αν κατεβούμε από τις νοτιοανατολικές παραλίες ανάμεσα στην Καρδάμαινα και την Κέφαλο, θα ανταμειφθούμε με τις καλύτερες θάλασσες και αμμουδιές του νησιού. Στην Κέφαλο αξίζει μία στάση, για τα νερά του κόλπου και το μοναδικό Καστρί, το νησάκι στο μυχό του, απέναντι από τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Στεφάνου. Ψηλά, πέρα από το χωριό, προς τα Παλάτια και το αρχαίο θεατράκι, (ειδικά από το θεατράκι για να ατενίσουμε την πανοραμική θέα του κόλπου), αλλά και για να συνεχίσουμε προς το Ζηνί, τη Λάθρα, ή τον Άγιο Θεολόγο.

Η θέση της Κω στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων επιτρέπει μονοήμερες εκδρομές στα άλλα νησιά, Ψέριμο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο προς τα βόρεια, τη Νίσυρο πολύ κοντά της, είτε νότια προς Τήλο, Σύμη, Ρόδο. Και βέβαια, απέναντι, μια ανάσα ταξίδι, ούτε είκοσι λεπτά, κι ο επισκέπτης της Κω αλλάζει ήπειρο, μεταφέρεται στην Ασία. Στο Bodrum, την αρχαία Αλικαρνασσό.

Γαστρονομικά η κουζίνα της Κω συγγενεύει με την κρητική, την απέναντι μικρασιατική και την κυπριακή. Με αρκετές δικές της σπεσιαλιτέ ή προϊόντα, όπως το τυρί της πόσας (κατσικίσιο που συντηρείται σε κατακάθι κρασιού), η πασά μακαρούνα (σπιτικά λαζάνια με χοιρινό κιμά και μυζήθρα) ή το πλιγούρι με ρεβίθια και χοιρινό. Στα μπαχαρικά κυριαρχεί το κύμινο και η κανέλλα. Στα γλυκά η μαστίχα, το ανθόνερο ή το ροδόνερο και πάλι η κανέλλα.     

Στην Κω ταιριάζει η άνοιξη, κι ακόμα περισσότερο το φθινόπωρο. Αλλά και τους μήνες του καλοκαιριού ένας νησιωτικός δροσερός όμως και βαρύς ήλιος πυκνώνει τις σκιές, αχνίζει τα περιγράμματα, προσδίδει λαμπεράδα σ’ ανθρώπους και πράγματα.

Η Κως, ακόμα και τους μήνες της τουριστικής αιχμής, -γιατί έχει το μέγεθος και την υποδομή- είναι όχι μόνο προσιτή στις τιμές της, αλλά επιπλέον δίνει την εντύπωση τουριστικού προορισμού που δεν μπορεί να κορεστεί. Η πρόσβαση σε καλές υπηρεσίες, έως και σε… ερημικές παραλίες, παραμένει εύκολη ακόμα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Ξενοδοχειακά καταλύματα, εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ, μπαρ, στην πόλη, στα μεσόγεια ή παραλιακά χωριά, με ζηλευτή επαγγελματική επάρκεια αλλά και φιλοξενία καλλιεργημένη από πολλές γενιές, περιμένουν με γνήσια εγκαρδιότητα τον επισκέπτη του νησιού.

Πιστέψτε με, το νησί της μιας συλλαβής και των πολλών ηδονών γίνεται πολύ γρήγορα… εμμονή.