Ξενοφῶν Ἐφέσιος: Ἐφεσιακὰ
(Οἱ κατ’ Ἀνθίαν καὶ Ἁβροκόμην Ἐφεσιακοὶ λόγοι): ο αρχαίος πλήρης τίτλος.
Για το συγγραφέα Ξενοφώντα Εφέσιο οι πληροφορίες είναι ελάχιστες, ως ανύπαρκτες. Όσο για τα Ἐφεσιακά, στο λεξικό Σουίδα αποδίδονται 10 λόγοι / βιβλία, στο σωζόμενο χειρόγραφο μόνο 5, οι ερευνητές εικάζουν ότι αποτελεί επιτομή του αρχικού έργου, κάτι συχνά εμφανές (από τις αιφνίδιες πυκνώσεις της πλοκής περισσότερο ή τα λάθη προοικονομίας). Εντούτοις, δεν είναι σπάνιες οι καλές στιγμές του κειμένου, ιδίως στις ερωτικές σκηνές, αν και δεν επαρκούν για να αποζημιωθεί για το χρόνο του ο σύγχρονος αναγνώστης που θα 'φτανε στο εν λόγω κείμενο δίχως κάποιο συγκεκριμένο ερευνητικό ενδιαφέρον.
Όλα τα γνωστά μοτίβα του αρχαίου μυθιστορήματος είναι εδώ.
Το ζευγάρι των πρωταγωνιστών, έφηβοι στην Έφεσο, ο Αβροκόμης και η Ανθία, τόσο
όμορφοι, που ο κόσμος τούς περνάει για θεούς και τους προσκυνά, που μπροστά
τους ωχριούν ακόμα και αγάλματα και ζωγραφιές. Οι δυο νέοι γνωρίζονται στην εορταστική πομπή
της πολιούχου Αρτέμιδας, ερωτεύονται, παντρεύονται, τους βλέπουμε στο νυφικό
θάλαμο σαν κλείνουνε οι πόρτες (Α’, ΙΧ 6 και 9)
…καὶ τὰ χείλη τοῖς χείλεσι φιλοῦσα συνειρμόκει, καὶ ὅσα ἐνενόουν, διὰ τῶν χειλέων ἐκ ψυχῆς εἰς τὴν θατέρου ψυχὴν διὰ τοῦ φιλήματος παρεπέμπετο.
…και πάνω στο φιλί τα χείλη του με τα χείλη της είχανε ταιριάξει, και με το φίλημα τα αισθήματά τους μέσ’ απ’ τα χείλη από την ψυχή του ενός προς την ψυχή του άλλου μεταβιβάζονταν.
…καὶ περιφύντες ἀνεπαύοντο καὶ τὰ πρῶτα τῶν Ἀφροδίτης ἐρώτων ἀπήλαυον∙ ἐφιλονείκουν δὲ δι’ ὅλης νυκτὸς πρὸς ἀλλήλους, φιλοτιμούμενοι τίς φανεῖται μᾶλλον ἐρῶν.
…κι αγκαλιασμένοι αναπαύονταν κι απολάμβαναν για πρώτη φορά τις ηδονές της Αφροδίτης∙ κι ολόκληρο το βράδυ συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο, αμιλλώμενοι ποιος θα φανεί περισσότερο ερωτευμένος.
Ύστερα θα πάρουν σειρά οι περιπέτειες, οι περιπλανήσεις, (Σάμος, Κως, Ρόδος, Συρία, Μικρά Ασία, Αίγυπτος, Ιταλία, Σικελία), με τις πιο ακραίες ανατροπές της τύχης, τους συλλαμβάνουν πειρατές, πουλιούνται δούλοι, κυρίως τους απειλούν βέβαια όσοι τους ερωτεύονται, τον Αβροκόμη αδιακρίτως άντρες και γυναίκες, την Ανθία σχεδόν όποιος τη συναντά, κι όλοι εννοείται επιβουλεύονται την αγνότητά τους, ο Αβροκόμης θα δοκιμάσει τη σταύρωση, η Ανθία παρά τρίχα να γίνει σφάγιο θυσίας από ληστές, θα ταφεί ζωντανή, από τον τάφο θα την κλέψουν πάλι ληστές, ύστερα από πολλά θα καταλήξει να πουληθεί σε πορνοβοσκό, θα στηθεί προς άγραν πελατών στην είσοδο του πορνείου, αλλά ακόμα κι εκεί θα τα καταφέρει, προσποιούμενη ότι παθαίνει κρίσεις επιληψίας, ότι πάσχει από την ιερή νόσο όπως λεγόταν η επιληψία, να παραμείνει αγνή, θα συμβούν κι άλλα πολλά, όμως στο τέλος τα τρία ζευγάρια που μ’ όλα αυτά συνδέθηκαν μεταξύ τους, οι πρωταγωνιστές Αβροκόμης και Ανθία, και μαζί τους οι πιστοί τους υπηρέτες Λεύκων και Ρόδη, αλλά κι ο πότε δω πότε κει ληστής Ιππόθοος, πλέον πλούσιος κληρονόμος, ζευγαρωμένος αυτός με το καλὸν μειράκιον, το Συρακούσιο Κλεισθένη, θα συναντηθούν στη Ρόδο, κι από κει όλοι τους θα κινήσουν πίσω για την Έφεσο.
Από τα Ἐφεσιακὰ και οι δύο αυτοτελείς εγκιβωτισμένες ερωτικές ιστορίες: του Ιππόθοου και του Υπεράνθη, του Αιγιαλέα και της Θελξινόης.
(Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Νέος μεταμφιεσμένος σε έρωτα
(1959).)
