Εικόνες της φιλελεύθερης δύσης
Athens Voice, 30/5/2015
Τις προάλλες σε σπίτι φίλων, συζητούσαμε τα σχετικά με τους γάμους ομοφύλων και συμφωνούσαμε πόσο αντιδραστικό είναι πλέον ακόμα και το να συνηγορείς υπέρ ενός συμφώνου συμβίωσης, ν’ αρνιέσαι ωστόσο τον απολύτως ισότιμο (πολιτικό) γάμο ομοφύλων. Οι φίλοι, ετερόφυλο ζευγάρι, ανάμεσα σαράντα και πενήντα στις ηλικίες, ανήκουν στους αδιαμφισβήτητα ανοιχτόμυαλους. Κάποια στιγμή, από τον τόνο της φωνής τους που χαμήλωνε, σήκωσα το κεφάλι, μας πλησίαζε ο έφηβος γιος τους, κάτι ζητούσε από τη μάνα του, σταματήσαμε την κουβέντα, περιμέναμε να απομακρυνθεί, να συνεχίσουμε. Και θα μου διέφευγε η σημασία του στιγμιότυπου, αν δεν έπεφτα πάνω στη φωτογραφία του Reuters από το πρόσφατο δημοψήφισμα της Ιρλανδίας: σκαρφαλωμένα στα κάγκελα μιας πύλης παιδιά -ούτε δεκάχρονα- με τις σημαίες του ουράνιου τόξου στα χέρια πανηγυρίζουν για την υπερψήφιση του ισότιμου γάμου στην πατρίδα τους.
Η φωτογραφία δεν έπρεπε να μου τραβήξει την προσοχή, να γίνει κιόλας η αφορμή να ανακαλέσω το στιγμιότυπο με τους φίλους και το γιο τους. Παρόμοιες εικόνες τις είχα ξαναδεί και πέρσι και πρόπερσι στη Γιορτή Περηφάνιας (Gay Pride) της Αθήνας, πολλοί από τις διπλωματικές αντιπροσωπείες χωρών της Ένωσης, των ΗΠΑ και του Καναδά που μας παραστάθηκαν είχαν έρθει με σύσσωμη την οικογένεια, τα μικρά αγόρια και κορίτσια τους, με τα σημαιάκια του ουράνιου τόξου στα χέρια τους και αυτά. Εν πάση περιπτώσει, τα παιδιά της φωτογραφίας θα μου υπενθύμιζαν την ειδοποιό διαφορά: δε μιλάμε πια για διαφορετική ερωτική επιλογή, αλλά για διαφορετικό ερωτικό προσανατολισμό ή ταυτότητα φύλου. Η επιλογή αναφέρεται στη σεξουαλικότητα, υπάγεται στην ιδιωτική σφαίρα, αφορά συναινούντες ενήλικες, και είναι το σωστότερο, βέβαια, τα παιδιά να μην την κάνουν χάζι. Ο προσανατολισμός ή η ταυτότητα φύλου, αντίθετα, αποτελούν φυσικά χαρακτηριστικά, στοιχεία καθοριστικά της ύπαρξης ενός ατόμου, και που, άρα, καμία συνθήκη δεν μπορεί να εμποδίζει τη δημόσια εκδήλωσή τους.
Επιστρέφουμε, μ’ άλλα λόγια, στις θεμελιώδεις αξίες. Το να κρατήσω μακριά από τη δημόσια παρουσία μου τον προσανατολισμό μου, μην και προκαλέσω ορισμένους, είναι απολύτως το ίδιο με το να πάψω να κυκλοφορώ ανάμεσα σε λευκούς, αν είμαι μαύρος, γιατί υπάρχουν και μερικοί λευκοί που εννοούν να ενοχλούνται από το χρώμα μου.
Ο σεβασμός στο δικαίωμα της ερωτικής επιλογής έδωσε παλιότερα το θεσμό του συμφώνου συμβίωσης. Ένα είδος νομικής προστασίας της ερωτικής συμβίωσης, με συνήθως περιορισμένα δικαιώματα σε σχέση με το γάμο. Σταδιακά, με την υπαγωγή του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στην έννοια των φυσικών χαρακτηριστικών, αντίληψη που με εντυπωσιακή ταχύτητα γίνεται αποδεκτή, ανακύπτει αναπόφευκτα και το αίτημα του ισότιμου γάμου. Σε μια φιλελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία, στερεότυπα, όποιας πλειοψηφικής αποδοχής, πολύ περισσότερο σκοταδιστικές ντιρεκτίβες του ενός ή του άλλου ιερατείου, δεν μπορούν να γίνονται αιτίες διάκρισης των πολιτών. Και η σχετική απόφαση του Ομοσπονδιακού Εφετείου των ΗΠΑ (7th circuit) [εκτενής αναφορά στο άρθρο της Γεωργίας Πανοπούλου, εδώ στην Athens Voice, 11-9-2014, Μία ιστορική απόφαση για τους γάμους ομοφύλων] υπήρξε υποδειγματική ορθολογική απάντηση σ’ όποιον επιμένει στην αντίθετη επιχειρηματολογία.
Οι κοινωνίες, τα άτομα και τα δίκτυα των σχέσεών τους που τις συνθέτουν, είναι ζωντανοί οργανισμοί, εξελίσσονται. Οι θεσμοί και οι αξίες δε γίνεται παρά να συμβαδίζουν μαζί τους. Σήμερα, ένα σύμφωνο συμβίωσης, και στην Ελλάδα, θα υστερούσε ως προς τις ανάγκες που τύποις θα κάλυπτε περίπου κατά μία εικοσαετία. Μου έλεγε, φέρ’ ειπείν, στη φετινή 3η Γιορτή των Οικογενειών Ουράνιο Τόξο (στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνα, το μεσημεράκι της Κυριακής 3 Μαΐου) η πρόεδρος της ομάδας, Στέλλα Μπελιά: «Δηλαδή, τι θα σημάνει το σύμφωνο συμβίωσης για μένα και τη σύντροφό μου; Ότι θα αναγνωρίσει το κοινό μας σπιτικό, την ερωτική μας συμβίωση, με στόχο μάλιστα να την προστατέψει, αλλά από τα παιδιά μας θα συνεχίζει να στερεί νομικά τη γονική μέριμνα της δεύτερης μητέρας τους; Να το κάνω τι ένα τέτοιο σύμφωνο;». Αλλά αφήνει σε εκκρεμότητα και άλλα, που επίσης συνήθως δεν επιλύει, όπως η κοινή φορολογική δήλωση ή ασφαλιστική κάλυψη, το συνταξιοδοτικό, ενδεχομένως και περισσότερα. Ποιος ορίζει, και με βάση ποιο δίκαιο, τα σπιτικά της μιας σύνθεσης να θεωρούνται οικογένειες, της άλλης σκέτο σχέσεις, ένα είδος επισήμως συνημμένοι (ερωτικοί) δεσμοί;
Να θυμίσω πως τον ισότιμο γάμο στην Αγγλία τον υποστήριξε και ο συντηρητικός πρωθυπουργός Κάμερον. Πριν από δύο μόλις χρόνια λίγοι μπορούσαν να προβλέψουν τη δυναμική ή τη θέση αιχμής που θα διεκδικούσε το ζήτημα. Δίνει έμφαση σε ποιοτικά αιτήματα, κινητοποιεί συλλογικές δράσεις, βοηθάει να επαναπροσδιοριστούν τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού, και όπου θεσπίζεται, απελευθερώνει δημιουργικές δυνάμεις, ανανεώνει και ενισχύει την οικογένεια, εμπλουτίζει τις θεμελιώδεις αξίες.
Είναι πλεονασμός ο προσδιορισμός φιλελεύθερη στη δύση. Η πορεία προς τον ορθό λόγο και την ελευθερία ξεκίνησε κάποτε από τα μέρη μας. Η κοιτίδα της δύσης είναι εδώ. Και κάθε φορά και για όσο δε μας περδουκλώνει ή δε μας απομυζά το παράσιτο νεοελληνικό κράτος, μια χαρά δυτικοί αποδεικνυόμαστε και λόγου μας. Οι μπούρδες, η καλλιεπής αερολογία περί της καθ’ ημάς ανατολής, βόλευαν ανέκαθεν το ορθόδοξο ιερατείο και τη λοιπή καθυστέρηση. Ιδού η ακόμα ανατολικότερη Κύπρος, οι αδελφοί Κύπριοι. Ετούτοι, και μπράβο τους, αγάπησαν μέχρι και την τρόικα.
Υ.Γ. Οι Ιρλανδοί, κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, προχώρησαν σε δημοψήφισμα, προκειμένου να αρθεί κάποιο συνταγματικό κώλυμα. Πάντως, στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, καταστατικά, δε νοείται διενέργεια δημοψηφισμάτων για τα ατομικά δικαιώματα. Την ιρλανδέζικη παρατυπία, εικάζω, αντιστάθμισε η από όλα τα κόμματα εκεί υπεράσπιση του ΝΑΙ.
